PVV-leider Wilders besloot afgelopen week dat zijn partij uit de coalitie en het kabinet stapt omdat er onvoldoende gebeurt ten aanzien van migratie. In de ogen van de andere coalitiepartijen was dit niet alleen onnodig maar ook hypocriet. Het was een PVV-minister die geen deugdelijke plannen ten aanzien van migratie naar de Kamer wist te sturen, terwijl de hele coalitie de ambities van de PVV steunde. Het gevolg is dat het kabinet, zonder de PVV, demissionair verder gaat. Dit betekent dat de Kamer bepaalt welke dossiers wel of niet behandeld mogen worden.

Een demissionair kabinet mag alleen lopende zaken afhandelen en geen grote politieke besluiten nemen. Alle ingrijpende wetsvoorstellen worden niet behandeld tot na de kabinetsformatie. Het is aan zowel de Tweede als de Eerste Kamer om te bepalen welke onderwerpen ‘controversieel’ zijn en aan een volgend kabinet worden overgelaten. Op dit moment stellen de ministeries een lijst op met alle onderwerpen die (mogelijk) controversieel verklaard zouden kunnen worden. Vervolgens wordt deze lijst besproken in de Kamercommissies, waarbij een meerderheid kan aangeven welke dossiers moeten blijven liggen. Dit roept de vraag op wat er met de verschillende fiscale dossiers zal gaan gebeuren.

Het land moet door

Ten aanzien van de fiscale onderwerpen moeten we op twee dingen letten. Allereerst welke dossiers de Tweede Kamer controversieel verklaart. In 2023, na de val van Rutte IV, verklaarde de Kamer alles rondom de autobelastingen controversieel. Dit zou bijvoorbeeld met de ‘rode diesel’ kunnen gebeuren waarover de meningen in het parlement sterk verschillen. Daarnaast kunnen er nieuwe meerderheden binnen de Tweede Kamer ontstaan nu de coalitiepartijen niet meer aan de coalitieafspraken gebonden zijn. Tijdens de behandeling van het Belastingplan 2024 leidde dit er toe dat een gelegenheidscoalitie die het minimumloon wilde verhogen een forse lastenverhoging voor het bedrijfsleven realiseerde.

In het debat over de val van het kabinet benadrukten alle fractievoorzitters dat het kabinet niet stil kan gaat zitten ten aanzien van de grote problemen in het land. Dit betekent dat de partijen zo min mogelijk onderwerpen controversieel willen verklaren. Dezelfde houding zagen we een dag later in het debat over de Wet tegenbewijsregeling box 3. In dit debat benadrukten alle partijen dat er zo snel mogelijk een nieuw box 3-stelsel, waarbij het werkelijke rendement wordt belast, ingevoerd moet worden. Deze oproep kwam ook voort uit het grote ongemak bij de Kamerleden over de Wet tegenbewijsregeling box 3.

Wet tegenbewijsregeling

De Raad van State én de uitvoeringstoets van de Belastingdienst waren zeer kritisch over de Wet tegenbewijsregeling box 3. Hierdoor maakt de Kamer zich grote zorgen over de uitvoerbaarheid en willen de Kamerleden van het kabinet weten wat er is gedaan om deze wet werkbaar te maken voor de Belastingdienst. De Kamer vindt het daarnaast ook onbevredigend dat gemaakte kosten en verliezen niet aftrekbaar zijn. Van Dijk (CDA) en Grinwis (CU) dienden een amendement in om een kostenaftrek toe te voegen, waarbij de rode diesel en het forfait erf- en schenkbelasting als dekking worden voorgesteld. Staatssecretaris Van Oostenbruggen (Fiscaliteit) ontraadde dit voorstel met klem.

Van Oostenbruggen benadrukte dat het kabinet eigenlijk geen kant op kan. Als de Kamer tegen de wettelijke tegenbewijsregeling stemt dan zorgt dat voor nog meer problemen in de uitvoering. Daarnaast is er, met oog op de financiële plannen van het kabinet, geen budgettaire ruimte voor een kostenaftrek en verliesverrekening. Op dit punt zou de val van het kabinet een kans kunnen zijn. De Tweede Kamer moet nog debatteren over de Voorjaarsnota en deze zou best ingrijpend verbouwd kunnen worden nu de afspraken tussen de coalitiepartijen niet meer gelden. De eerste opening heeft het kabinet zelf al geboden, door de zwaar bekritiseerde ‘huurbevriezing’ meteen in te trekken.