De regels en wetten rond werk moeten radicaal anders. Omdat er steeds meer flexwerkers en zelfstandigen zijn, en door alle andere veranderingen op de arbeidsmarkt, zijn ingrijpende maatregelen nodig. Zo moeten alle werkenden, dus ook zelfstandigen, worden verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid en moet er voor iedereen een individueel leer- en ontwikkelbudget komen. Maar het wegnemen van fiscale voordelen voor zzp'ers heeft meer urgentie dan wijziging van het arbeidsrecht.
Dat vindt de commissie-Borstlap, die zich op verzoek van verantwoordelijk minister Wouter Koolmees over de huidige situatie boog. "We moeten in Nederland de bakens verzetten", is de dwingende oproep. "Met de huidige regels kunnen we niet door als je ziet wat er op ons afkomt. Er is echt iets aan de hand", aldus voorzitter Hans Borstlap. "Als we niets doen krijgen we een clash zoals bij het milieudossier." Door de problemen met stikstof en PFAS kwamen landbouw en bouwsector plotseling in de knel.
Fundamentele aanpassingen zijn nodig om het tij te keren, vindt Borstlap. Belastingmaatregelen hebben meer haast. "Omdat daarmee het speelveld voor werknemers en zelfstandigen gelijker wordt getrokken. Een zzp'er kan nu op een inkomen van €50.000 een belastingvoordeel van €15.000 hebben. Dat is geen klein bier. Je moet om te beginnen die prijsprikkel weghalen, want alleen administratieve maatregelen zijn gedoemd te mislukken. Dan blijft het hozen in een lekkende boot."
De commissie wijst onder meer op de scheefgroei tussen werknemers in vaste dienst en andere werkenden, zoals zelfstandigen (zzp'ers) en flexwerkers. Dat leidt tot enorme verschillen als je ziek wordt of arbeidsongeschikt. Ook zijn flexwerkers vaak lager geschoold en zijn werkgevers nauwelijks bereid daarin te investeren. Dat moet anders, betoogt Borstlap.
Borstlap komt met een reeks "bouwstenen". Tijdelijke arbeidsovereenkomsten moeten duurder worden voor de werkgever. En tijdelijk werk moet ook daadwerkelijk tijdelijk zijn, vindt de commissie. Maar aan de andere kant moeten de lasten voor bedrijven omlaag, bijvoorbeeld bij ziekte of ontslag van een werknemer.
Borstlap en zijn commissie willen ook een einde aan de "wildgroei" van contracten. Het zorgt voor veel onduidelijkheid, waarvan juist vaak de meest kwetsbare werkenden de dupe kunnen worden. De commissie pleit voor drie vormen: overeenkomsten voor zelfstandigen die werken voor eigen rekening en risico, arbeidsovereenkomsten voor werknemers die voor (on)bepaalde tijd werken in dienst van een werkgever en overeenkomsten voor werknemers in dienst van een uitzendbureau met tijdelijk werk.
Alle werkenden moeten zich kunnen ontwikkelen en blijven leren, om te voorkomen dat ze stil blijven staan en hun kennis verouderd blijkt. Mensen zonder werk moeten individueel naar een baan worden begeleid.
Bron: ANP/FD