De AP constateert in het Sectorbeeld Overheid dat de kennis van de privacywet- en regelgeving binnen overheidsorganisaties soms te wensen overlaat, in het bijzonder bij bestuurders. Ook staat de positie van de interne privacytoezichthouder, de functionaris gegevensbescherming (FG), in sommige gevallen onder druk. Verder gaan overheidsorganisaties soms bewust over de grenzen van de wet. Hierbij wegen andere belangen soms zwaarder dan naleving van de AVG. Bijvoorbeeld bij het signaleren van fraude (denk aan frauderisico-algoritmes). Maar ook het omgekeerde: bestuurders durven niet, omdat zij de privacywet- en regelgeving – onterecht – als belemmering zien.

Bij uitvoeringsorganisaties speelt de hiervoor genoemde belangenafweging minder. Over het algemeen is gegevensbescherming bij uitvoeringsorganisaties beter geregeld dan bij andere overheidsorganisaties. Hierop is wel een grote uitzondering: de Belastingdienst. De AP heeft de afgelopen jaren regelmatig handhavend moeten optreden bij de Belastingdienst. En nog steeds heeft de AP zorgen over de naleving van de AVG door de Belastingdienst. De AP heeft in mei 2024 dan ook besloten het toezicht op de Belastingdienst te intensiveren. 

Overheidsorganisaties verzamelen meer persoonsgegevens dan ooit en willen die gegevens ook meer dan ooit aan elkaar koppelen. Het risico dat burgers in de knel komen is groot als de overheid verkeerd omgaat met hun persoonsgegevens. Grote voorbeelden hiervan zijn de toeslagenaffaire en het datalek bij de GGD tijdens de coronapandemie, maar denk ook aan het gebruik van ondoordachte algoritmes door UWV en DUO.

Monique Verdier, vice voorzitter AP: “Als burger ben je verplicht gegevens met de overheid te delen. Vaak ook heel gevoelige gegevens. Natuurlijk ga je er dan vanuit dat de overheid zorgvuldig met jouw gegevens omspringt, dat die niet in verkeerde handen kunnen komen. En dat de overheid je op basis van je persoonsgegevens niet oneerlijk behandelt of discrimineert.”

Ook bij gemeenten ziet de AP steeds meer behoefte om gegevens te delen en aan elkaar te koppelen. Dit gebeurt vaak om iemand met een zorgvraag te helpen, schuldenproblematiek tegen te gaan of criminaliteit een halt toe te roepen. Dat zijn goede intenties, maar daarbij past ook dat je burgers en hun gegevens goed beschermt.

Monique Verdier: “Er is voor de overheid nog werk aan de winkel. Dat bleek de afgelopen jaren helaas ook wel uit de reeks ernstige misstanden met gegevensverwerking door de overheid. Die hebben de samenleving opgeschrikt en het vertrouwen van burgers in de overheid geschaad. Om het vertrouwen te herstellen zal de overheid moeten laten zien dat zij de privacyrechten en de belangen van burgers serieus neemt en er alles aan doet die goed te beschermen.”

Bron: Autoriteit Persoonsgegevens