Op 23 juni 2016 heeft het Verenigd Koninkrijk (VK) in een referendum besloten de EU te verlaten. Deze beslissing heeft ook gevolgen voor een aantal fiscale aangelegenheden.

1. Inleiding

Op 23 juni 2016 heeft het Verenigd Koninkrijk (VK) in een referendum besloten de EU te verlaten. Deze beslissing heeft ook gevolgen voor een aantal fiscale aangelegenheden. Zolang het VK de EU formeel nog niet heeft verlaten, blijft het EU-recht, en daarmee de fiscale EU-regels, onverkort van toepassing. Het duurt in principe maximaal twee jaren alvorens het VK uittreedt, tenzij de onderhandelingen over de uittreding langer duren. Het is anderszins ook mogelijk dat de onderhandelingen tot een eerdere uittreding leiden.

Ten aanzien van de fiscale regelgeving zijn de volgende thema's relevant:

omzetbelasting;
invoerrechten;
accijnzen;
kapitaalsbelasting;
diverse richtlijnen ten aanzien van directe belastingen;
het arbitrageverdrag;
staatsteunregels/Code of conduct;
richtlijnen inzake bijstand bij heffing, resp. invordering van belastingen;
belastingverdragen.

Daarnaast is regelgeving ten aanzien van de heffing van sociale verzekeringspremies van belang. Buiten het terrein van de regelgeving behoeft de rechtspraak van het Hof van Justitie aandacht. Hierna bespreekt Deloitte de bovenstaande thema's. Alvorens daarop in te gaan maakt Deloitte eerst een aantal algemene opmerkingen.

2. Enkele algemene aspecten

Het vertrek van het VK uit de EU heeft betekenis voor Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland. Het is echter niet ondenkbaar dat een of meer van deze gebieden proberen om alsnog in de EU te blijven. Het zou daarbij met name kunnen gaan om Schotland en Noord-Ierland. Daarnaast heeft de uittreding ook gevolgen voor de tot het VK behorende Kanaaleilanden en het eiland Man, alsmede overige verbonden gebieden zoals Gibraltar en enkele in het Caribisch gebied gelegen eilanden. Op al deze gebieden is namelijk het EU-recht deels van toepassing. In principe eindigt ook de (partiële) toepassing van het EU-recht in die gebieden.

In de tweede plaats is van belang dat de fiscale gevolgen in essentie mede afhankelijk zijn van twee door het VK te maken kernkeuzes:

Wordt het VK lid van bijvoorbeeld de EER, waartoe IJsland, Noorwegen en Liechtenstein behoren en waarop een belangrijk deel van het EU-recht van toepassing is? Gaat het VK een overeenkomst aan zoals Zwitserland die met de EU heeft, of kiest men voor een geheel zelfstandige status die dan overigens ook stellig tot verdragen met de EU en met EU-lidstaten moet leiden?
EU-regelgeving die momenteel geldend is, zal voor een belangrijk deel zijn geïmplementeerd in het nationale recht van het VK. Dat geldt met name voor EU-richtlijnen, die lidstaten immers moeten implementeren in het nationale recht. De meeste fiscale EU-regelgeving is gebaseerd op richtlijnen. Na de uittreding is weliswaar het EU-recht niet meer van toepassing – tenzij daar andere afspraken over worden gemaakt, bijvoorbeeld omdat het VK toetreedt tot de EER (zie hiervoor) – maar zolang het VK de nationale wetgeving niet aanpast, blijft deze de facto van toepassing. Anders gezegd: aan EU-regelgeving ontleende nationale wetgeving blijft van toepassing totdat deze wordt gewijzigd of afgeschaft. Op dit moment is het geheel onduidelijk hoe het VK hiermee omgaat.

Hierna is voor de belastingheffing uiteengezet wat de gevolgen zijn van de uittreding door het VK indien ervan uit wordt gegaan dat geen ander verdrag wordt gesloten. Wel is aangegeven of de EU-regelgeving in beginsel gehandhaafd blijft indien het VK deel gaat uitmaken van de EER.

3. Indirecte belastingen

a. Omzetbelasting

De omzetbelasting – btw – is in de EU vergaand geharmoniseerd op basis van een richtlijn en een enkele verordening. Op enkele onderdelen kunnen de lidstaten een eigen invulling geven aan de btw, bijvoorbeeld waar het de tarieven betreft (binnen bepaalde marges) en op het vlak van enkele vrijstellingen. Zolang het VK zijn nationale regelgeving niet aanpast, blijft het huidige btw-stelsel van toepassing. Na vertrek uit de EU kan het VK daarin geheel naar eigen goeddunken aanpassingen aanbrengen, of zelfs overstappen naar een geheel ander stelsel van omzetbelasting. Vooralsnog verwacht Deloitte dat het VK het huidige stelsel handhaaft en eventueel op onderdelen aanpassingen aanbrengt.

Bij toetreding tot de EER geldt de BTW-richtlijn niet.

b. Douane- of importheffingen

Binnen de EU worden geen importheffingen toegepast. Alleen ten opzichte van derde landen is dat het geval. Zodra het VK uit de EU treedt, kan het importheffingen invoeren ten opzichte van EU-lidstaten en kunnen lidstaten importheffingen toepassen ten aanzien van invoer uit het VK zoals men dat ook kan doen ten opzichte van derde landen.

Bij toetreding tot de EER blijven importheffingen verboden en verandert er derhalve in principe niets.

c. Accijnzen

Accijnzen zijn binnen de EU in zekere mate geharmoniseerd, maar lidstaten hebben daarbij ook een grote mate van vrijheid. Indien het VK de EU verlaat, kan het de accijnzen handhaven maar ook aanpassen of afschaffen. De accijnzen zijn verschuldigd in de staat waar de goederen worden geconsumeerd. Accijnzen geheven in het VK zijn dus van belang voor alle aldaar geconsumeerde goederen waarop die drukken, ongeacht of ze in het VK zijn geproduceerd of in het VK zijn ingevoerd.

Bij toetreding tot de EER geldt de accijnsregelgeving niet.

d. Kapitaalsbelasting

Het VK kent – anders dan Nederland – een kapitaalsbelasting die kort gezegd wordt geheven ter zake van het bijeenbrengen van aandelenkapitaal. Op een dergelijke belasting is de EU kapitaalsbelastingrichtlijn van toepassing. Zodra het VK de EU verlaat kan het de kapitaalsbelasting inrichten naar eigen inzicht. Het ligt niet in de rede dat de kapitaalsbelasting wordt afgeschaft.

Bij toetreding tot de EER geldt de kapitaalbelastingrichtlijn niet.

4. Directe belastingen

a. Algemeen

Ten aanzien van de directe belastingen zijn de lidstaten in beginsel geheel vrij in de vormgeving. Wel zijn er enkele richtlijnen die een aantal aspecten betreffende de directe belastingen regelen. Deze richtlijnen zijn net als bij de indirecte belastingen in het nationale recht geïmplementeerd. Dat betekent dus dat de uittreding van het VK uit de EU op zich geen gevolgen heeft ten aanzien van de geïmplementeerde richtlijnen zolang de nationale regelgeving van het VK niet wordt aangepast.

b. Moeder-dochterrichtlijn

Ingevolge de Moeder-dochterrichtlijn mag in (grensoverschrijdende) moeder-dochterverhoudingen, mits sprake is van een aandelenbelang van ten minste 10%, geen bronbelasting bij de dochtervennootschap worden geheven op uitgekeerde dividenden en mag dat dividend bij de moedervennootschap in beginsel niet worden belast. Indien het VK geen wijziging aanbrengt in zijn nationale regelgeving, blijven deze regels gelden. Indien de regels worden aangepast of vervallen, is het in principe van belang wat er ten aanzien van uitgekeerde dividenden is geregeld in de belastingverdragen tussen het VK en andere lidstaten. In de regel vindt dan een verlaging van de dividendbelasting plaats afhankelijk van omstandigheden.

Het VK past overigens zelf geen dividendbelasting toe op uitgaande dividenden. Nederland heft in principe 15% en verlaagt die op grond van het verdrag.

Indien het VK toetreedt tot de EER kan het zelf bepalen of de Moeder-dochterrichtlijn van toepassing is.

c. Interest- en royaltyrichtlijn

Deze richtlijn voorziet in een vrijstelling van bronbelasting bij interest-, respectievelijk royaltybetalingen bij de uitbetalende vennootschap indien sprake is van een direct belang van ten minste 25% (of indien sprake is van een gezamenlijke moedervennootschap die een direct belang van ten minste 25% in beide vennootschappen houdt). Hiervoor geldt hetzelfde als is opgemerkt ten aanzien van de Moeder-dochterrichtlijn.

[Het VK heft bronbelastingen op uitgaande interest en royalty's. Nederland kent dergelijke belastingen niet.

Indien het VK toetreedt tot de EER kan het zelf bepalen of de interest- en royaltyrichtlijn van toepassing is.]

d. Fusierichtlijn

De fusierichtlijn voorziet in een vrijstelling van belasting over meerwaarden bij grensoverschrijdende fusies, splitsingen, aandelenruilen en omzettingen. Zolang het VK de nationale regels ongewijzigd laat, verandert er niets. Het ligt in de rede aan te nemen dat deze faciliteit in beginsel gehandhaafd blijft.

Indien het VK toetreedt tot de EER kan het zelf bepalen of de fusierichtlijn van toepassing is.

e. Concept richtlijnen

Er zijn momenteel drie conceptrichtlijnen in voorbereiding. Deze zullen voor het VK niet meer van belang zijn, tenzij het VK (deels) anders besluit.

CCCTB-richtlijn die moet leiden tot een eenduidig winstbegrip. Deloitte verwacht dat het VK deze niet overneemt.
FTT-richtlijn inzake de invoering van de financial transaction tax. Deloitte verwacht dat het VK deze niet invoert.
ATAP-richtlijn, ook wel aangeduid als de anti-BEPS-richtlijn die zich richt tegen oneigenlijk gebruik van belastingregels door internationale ondernemingen. Het is denkbaar dat het VK hier onderdelen van overneemt (ten aanzien van de zogenoemde earnings stripping maatregelen is dit reeds gebeurd). Het kan ook zijn dat onderdelen van deze richtlijn op basis van OESO-afspraken (moeten) worden ingevoerd.

Van deze richtlijnen is niet bekend of die ook voor de EER gelden.

5. Overige regelgeving

a. Het arbitrageverdrag

Het arbitrageverdrag voorziet in een procedure betreffende geschillen omtrent transferpricing. Het arbitrageverdrag is vanaf het moment van uittreding van het VK niet meer van toepassing. Geschillen daarover moeten nadien opgelost worden op basis van de onderlingoverlegbepaling zoals opgenomen in de door de VK overeengekomen belastingverdragen.

Het arbitrageverdrag geldt niet bij toetreding tot de EER.

b. Richtlijnen inzake administratieve bijstand bij heffing en invordering van belastingen

Deze richtlijnen zijn geïmplementeerd in de nationale regelgeving en blijven derhalve in zoverre van toepassing. Het VK kan de regels ter zake doen laten vervallen of aanpassen vanaf het moment van uittreding. Wel zijn in belastingverdragen enigszins vergelijkbare bepalingen te vinden. Deze gaan echter veel minder ver dan de richtlijnen. Evenwel kent de OESO ook vergaande regels ten aanzien van met name de uitwisseling van inlichtingen bij heffing, die even ver gaan als de EU-richtlijn ter zake. Het ligt dan ook in de rede dat het VK op dit punt niet tot essentiële aanpassingen overgaat.

De bijstandsrichtlijnen gelden ook voor de toepassing van de EER.

c. Staatssteun

In het EU-verdrag is een bepaling opgenomen die staatssteun verbiedt als aan een viertal voorwaarden is voldaan. Deze bepaling is na de uittreding niet langer van toepassing, zodat het VK allerlei vormen van staatssteun kan toepassen. Ook de zogenoemde Code of conduct die schadelijke belastingconcurrentie verbiedt, is niet langer van toepassing. Wel kan het zijn dat de diverse door de OESO (in het kader van het BEPS-project) ontwikkelde actieplannen hier beperkingen aanbrengen.

De staatssteunbepalingen gelden ook onder toepassing van de EER. Dat is echter niet het geval voor de Code of conduct.

d. Sociale verzekeringen

De sociale verzekeringen zijn binnen de EU gecoördineerd door middel van een verordening. Deze bewerkstelligt kort gezegd dat inwoners van lidstaten altijd in slechts één lidstaat verzekerd zijn en daar dus premies betalen en uitkeringen ontvangen. Een verordening is niet geïmplementeerd in de nationale regelgeving. Zodra het VK uittreedt, betekent dit dat de nationale regelgeving van het VK van toepassing wordt. Aangezien er op het sociale verzekeringsterrein vrijwel geen verdragen zijn gesloten, zal dit in grensoverschrijdende gevallen gemakkelijk tot dubbele verzekeringsplicht kunnen leiden, of juist tot het geheel ontbreken van verzekeringsplicht. Het VK zal dus vermoedelijk ter zake verdragen gaan sluiten om dit te voorkomen.

De sociale zekerheidsverordening geldt onder de toepassing van de EER.

6. Rechtspraak Hof van Justitie

Zodra nationale regelgeving mogelijk in strijd is met het EU-recht – voor zover het de fiscaliteit betreft gaat het met name om de toepassing van de vrije verkeersbepalingen en de staatssteunregels – kan die regelgeving aan het Europese Hof van Justitie worden voorgelegd. Dit kan zowel gebeuren door de nationale rechter als door de Europese Commissie. Het oordeel van de Europese rechter is dwingend. Ten gevolge van de uittreding van het VK kan het recht van het VK niet meer worden getoetst aan het EU-recht en komen deze procedures niet meer voor. Ook de tot op heden gewezen rechtspraak van de Europese rechter heeft voor het VK formeel geen betekenis meer zodra het uittreedt. Een voorbeeld waar dit voor geldt zijn grensoverschrijdende fiscale eenheden die niet meer kunnen worden afgedwongen op basis van het EU-recht. Een ander punt betreft het beroep dat momenteel in verhouding met derde landen kan worden gedaan op het vrije kapitaalverkeer; ook dat zal na uittreding niet meer mogelijk zijn.

Wat betreft de rechtspraak geldt formeel dat deze niet voor de EER geldt. Evenwel zijn de bepalingen inzake het vrije verkeer voor de EER gelijkluidend aan die van het EU-recht en bestaat daarvoor een rechtsingang bij de EFTA-court. Deze toetst het EER-recht op een vergelijkbare wijze als de Europese rechter. De facto kan dus onder het EER-recht wel worden getoetst.

7. Afronding

Het is duidelijk dat veel van de gevolgen die de uittreding met zich brengt afhankelijk zijn van de ontwikkelingen en besluitvorming tijdens het proces van uittreding. Vaststaat dat nu een belangrijk deel van de fiscale regels is opgenomen in het nationale recht van het VK en andere EU lidstaten, er in zoverre niets wijzigt zolang die regels niet worden aangepast of afgeschaft. Verder is sterk bepalend of het VK toetreedt tot de EER, hetgeen Deloitte overigens niet verwacht. De reden hiervan is onder meer dat dan ook het vrije personenverkeer gerespecteerd moet worden, hetgeen juist een van de belangrijkste punten is op grond waarvan het VK uittreedt. Tot slot zullen belastingverdragen een belangrijkere rol kunnen gaan spelen ten aanzien van met name bronheffingen en is het zeer essentieel dat het VK niet meer is gebonden aan de Europese rechtspraak. In het kader van de bestrijding van het ontwijken van belastingen verandert er naar verwachting minder, omdat de VK de facto gebonden is aan de BEPS-actieplannen van de OESO.

Bron: Deloitte

Informatiesoort: Nieuws

Rubriek: Europees belastingrecht

Gerelateerde artikelen

Meer