In zijn rede behandelt Stan Stevens de vraag welke rol transparantie in het belastingrecht speelt. Ton Stevens belicht de vraag of er behoefte is aan meer fiscale transparantie in de vennootschapsbelasting. In zijn rede behandelt hij onder meer het onderscheid tussen fiscaal transparante en niet-transparante vennootschappen. 

Is fiscale transparantie over de belastingheffing van ondernemingen wenselijk?

Stan Stevens: "Transparantie wordt vaak gezien als een goed instrument om agressieve belastingontwijking te bestrijden. Het kent echter niet uitsluitend positieve effecten. Aan de transparantie van ondernemingen over hun belastingen zijn ook nadelen en risico's verbonden. Dat maakt de discussie niet alleen relevant maar ook lastig. Waarden, zoals het recht op privacy, moeten worden beschermd evenals de waarborg dat overheden op een rechtsstatelijke manier belasting heffen. De discussie over een goede balans tussen die waarden is nog onvoldoende gevoerd. Toch is het goed als ondernemingen meer rapporteren over de belastingen die zij betalen en er meer informatie beschikbaar komt over de verdeling van de belastingdruk. Extra rapportages zijn verdedigbaar op grond van de verantwoordingsplicht van ondernemingen en bovendien kan meer informatie bijdragen aan een evenwichtige discussie over een rechtvaardig belastingstelsel. Een hoge mate van zorgvuldigheid is daarbij wel vereist.”

Hoe kan op een verantwoorde manier de transparantie worden vergroot?

Stan Stevens: "In mijn rede doe ik drie aanbevelingen. Ten eerste de periodieke publicatie van een zogenoemde 'Staat van de belastingen'. Een dergelijke staat geeft inzicht in de verdeling van de belastingdruk over verschillende soorten bedrijven en particulieren, het inkomen en het vermogen. Ten tweede het geanonimiseerd in een database opnemen van belastinggegevens van ondernemingen, waarbij de database beschikbaar wordt gesteld voor wetenschappelijk en beleidsmatig onderzoek. Tot slot public country-by-country reporting. Ondernemingen kunnen zo zelf meer inzicht geven in de belastingen die zij betalen door per land aan te geven hoeveel belasting zij daar betalen."

Meer of minder fiscale transparantie in de vennootschapsbelasting?

Ton Stevens: “Fiscale transparantie komt in de Wet Vpb op een aantal plaatsen voor. Het onderscheid tussen fiscaal transparante en niet-transparante vennootschappen en de fiscale eenheid zijn de meest in het oog springende verschijningsvormen van fiscale transparantie. Beide regelingen staan in het brandpunt van de maatschappelijke belangstelling. Dat roept de vraag op of deze regelingen moeten worden aangepast, oftewel: Is er behoefte aan meer of minder fiscale transparantie? Uitgaande van het rechtsvormneutraliteitsbeginsel kom ik tot de conclusie dat er behoefte is aan meer fiscale transparantie.

Hoe kan meer fiscale transparantie in de vennootschapsbelasting worden vormgegeven?

Ton Stevens: “Kijkend naar het onderscheid tussen fiscaal transparante en niet-transparante vennootschappen stel ik voor om de belastingplicht voor de open cv en vergelijkbare lichamen af te schaffen, zodat alle personenvennootschappen fiscaal transparant worden. Ik zie dit als een eerste stap op weg naar een rechtsvormneutrale ondernemingswinstbelasting. Als dit stelsel wordt ingevoerd kan het onderscheid tussen fiscaal transparante en niet-transparante vennootschappen helemaal komen te vervallen.”

“Om de dreigende inperking van het fiscale eenheidsregime door de recente Europese jurisprudentie en de hierdoor ontstane chaotische situatie het hoofd te beiden, stel ik op de korte termijn aanpassing van de voorgestelde noodmaatregelen voor. Haal de overkill eruit en beperk de terugwerkende kracht tot de antimisbruikregeling van art. 10a Wet Vpb. De introductie van een grensoverschrijdende fiscale eenheid dient als oplossing voor de langere termijn. Hiermee zal de rechtsvormneutraliteit c.q. de fiscale transparantie niet drastisch toenemen, maar de grensoverschrijdende fiscale eenheid waarborgt wel de neutraliteit c.q. fiscale transparantie van de huidige fiscale eenheidsregeling voor het nationale bedrijfsleven. Dat is voor mij een groot goed.”

“Zowel bij het onderscheid tussen fiscaal transparante en niet-transparante vennootschappen als bij het fiscale eenheidsregime, kan een optiestelsel een ondersteunde rol vervullen om de rechtsvormneutraliteit te versterken. Met een dergelijk stelsel kunnen lichamen zelf kiezen voor een behandeling als fiscaal transparant of belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Een optiesysteem is zeker het overwegen waard gezien de (beperkte) nadelen en de grote voordelen. Of een optiestelsel ook leidt tot meer fiscale transparantie is afwachten. Gezien de huidige voordelen denk ik dat kapitaalvennootschappen eerder zullen kiezen voor een fiscaal transparante behandeling dan omgekeerd. In dat geval resulteert een optiestelsel niet alleen in meer rechtsvormneutraliteit, maar ook in meer fiscale transparantie in de vennootschapsbelasting.”

Bron: Redacteur Marit Muller