Onderzoekers van SOMO, Oil Change International en Milieudefensie meldden al eerder dit jaar dat de Nederlandse overheid in ieder geval jaarlijks 37,5 miljard euro aan inkomsten misloopt door regelingen die het gebruik van fossiele brandstoffen bevoordelen. Milieudefensie heeft nu precies laten becijferen hoeveel voordelen de tien grootste energie- en industriebedrijven ontvangen.

Onder fossiele subsidies worden in het onderzoek alle beleidsmaatregelen verstaan waarmee de productie en het verbruik van fossiele brandstoffen worden bevoordeeld ten opzichte van de productie van het verbruik van duurzame energie. Naast directe subsidies gaat het daarbij vooral om belasting- en accijnsregelingen die fossiele brandstoffen op verschillende manieren bevoordelen. Het ministerie van Financiën omschrijft die als: ‘de gederfde overheidsinkomsten (o.a. belastingteruggaven of vrijstellingen) gerelateerd aan het (directe) gebruik van (fossiele) energie’.

De tien bedrijven profiteren opgeteld van 25 regelingen, zeggen de onderzoekers. Bij Tata Steel is bijvoorbeeld het gebruik van steenkolen vrijgesteld van belastingen. Deze vrijstelling vervalt overigens vanaf 2028 voor staalbedrijven.

Planbureaus hebben in een ander rapport laten weten dat het afschaffen van belastingvrijstellingen en -kortingen voor de fossiele industrie een 'hersenkraker' is. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is het helemaal niet zo eenvoudig vast te stellen of het altijd gunstig is voor de verduurzaming van het land.

Er bestaan al enkele (toekomstige) maatregelen van het kabinet om fossiele subsidies te verminderen:

• Om ervoor te zorgen dat bedrijven sneller verduurzamen, wil het kabinet de korting op de energiebelasting voor grootverbruikers verminderen. In het Belastingplan 2023 staan hiervoor de eerste stappen. Ook wil het kabinet het belastingniveau in Europa verhogen, zodat meer bedrijven gaan verduurzamen en Nederlandse bedrijven geen concurrentienadeel hebben.
  
  
• In het Belastingpakket 2024 zijn voorstellen aan de Tweede kamer gedaan voor het verder beprijzen van aardgas en broeikasemissies in de glastuinbouw en het afschaffen van diverse fiscale vrijstellingen voor de industrie om de emissiereductiedoelstelling in 2030 te halen.

Het afbouwen van de fiscale vrijstellingen is bedoeld als een prikkel om te verduurzamen, maar zolang er nog geen technische alternatieven voor bedrijven zijn ‘kan de prikkel niet aanzetten tot verduurzaming in de productie en leidt deze uitsluitend tot lastenverzwaring bij de betreffende bedrijven’, staat in de laatste Miljoenennota. Het afgelopen jaar is er door de hoge energieprijzen al productie uit de chemische industrie weggelekt naar het buitenland.

Milieudefensie wil echter dat het kabinet de belofte uit 2016 inlost om per 2025 de fossiele subsidies gestopt te hebben. Volgens de organisatie ligt Nederland nog niet op koers om die belofte waar te maken. Donald Pols, directeur van Milieudefensie, zegt dat de politiek jarenlang alles heeft gedaan om grote vervuilers financiële voordelen te geven. "Het is nu aan een nieuwe generatie Kamerleden om rechtvaardig beleid te voeren. En dus om snel een einde te maken aan de fossiele cadeautjes voor fossiele grootverbruikers.”

Het rapport van Milieudefensie is te downloaden op de website van de organisatie (pdf).

Bron: Milieudefensie/Trouw