In deze einduitspraak over de aftrek van btw voor de bouw van een brede school door de gemeente Woerden oordeelt de Hoge Raad in lijn met het Hof van Justitie EU dat belanghebbende recht heeft op volledige aftrek van de aan haar in rekening gebrachte btw ter zake van de bouw van geleverde schoolgebouwen . Dit betekent een aanzienlijke verlaging van de totale investeringskosten voor de gemeente Woerden. Ondanks dit arrest blijft een succesvolle toepassing van het schoolmodel niet gegarandeerd.
Casus
De gemeente Woerden (hierna ook: ‘de gemeente') heeft opdracht gegeven voor de bouw van twee brede scholen / multifunctionele gebouwen. De gebouwen zijn bestemd voor multifunctioneel gebruik, waaronder het geven van (basis)onderwijs, kinderopvang, het verlenen van zorg/welzijn, cultuur en sport. Aanvankelijk zou de gemeente de gebouwen gaan verhuren aan een stichting. Na overleg met een belastingadviseur wordt ervoor gekozen om beide gebouwen te verkopen en te leveren aan de stichting tegen een lage koopsom (ca. 10% van de stichtingskosten).
De koopsom wordt omgezet in een leenschuld. Deze lening wordt door de stichting slechts afgelost met het bedrag aan inkoop-btw die de stichting van de Belastingdienst terugkrijgt. Dit is de inkoop-btw op de koopsom voor zover die betrekking heeft op de sportzalen die in de gebouwen zijn gevestigd en door de stichting btw-belast worden geëxploiteerd. Enkele onderdelen van de gebouwen geeft de stichting "om niet" in gebruik aan drie instellingen voor bijzonder basisonderwijs. De overige gedeelten worden door de stichting verhuurd.
De gemeente heeft (nagenoeg) alle btw ter zake van de bouw van de brede scholen in aftrek gebracht ("ondernemers-btw").
De inspecteur legde een naheffingsaanslag op, omdat volgens hem sprake was van een integratielevering, dan wel dat sprake was van misbruik van recht.
Procedure
Hof van Justitie: Gemeente heeft aftrek van voorbelasting voor bouw brede school
In deze procedure zijn prejudiciële vragen voorgelegd aan het Hof van Justitie EU (hierna: HvJ EU). Het Het HvJ EU oordeelde in zijn arrest van 22 juni 2016 dat de gemeente Woerden de inkoop-btw die zij heeft betaald bij de bouw van twee multifunctionele gebouwen, volledig als voorbelasting via de btw-aangifte kan verrekenen. Dat de gebouwen na de bouw direct zijn geleverd tegen een geringe vergoeding (ongeveer 10% van de kostprijs) aan een stichting en dat deze stichting een deel van de gebouwen om niet aan derden in gebruik geeft doet daaraan niet af.
Hoge Raad: Gemeente heeft recht op volledige aftrek van btw voor bouw brede school
De Hoge Raad volgt de lijn die het HvJ EU heeft uitgezet. Dit ondanks een nadere conclusie van A-G Ettema – verschenen ná de antwoorden van het HvJ EU in deze zaak – die verdedigde dat, alle omstandigheden en de rechtspraak van het HvJ EU in ogenschouw nemend, de gemeente Woerden met de verkoop en levering van de brede school beneden de kostprijs geen economische activiteit heeft verricht. Daarbij is van belang dat volgens A-G Ettema de gemeente met betrekking tot de leveringen van de gebouwen niet deelneemt aan een markt, de leveringen een ‘economisch karakter' ontberen en niet meer zijn dan de loutere uitoefening van een eigendomsrecht.
Belanghebbende handelt als belastingplichtige. Uit het arrest van het Hof van Justitie in de Gemeente Woerden volgt dan dat belanghebbende recht heeft op volledige aftrek van de ter zake van de bouw van de panden aan haar in rekening gebrachte omzetbelasting, en niet slechts op gedeeltelijke aftrek naar evenredigheid van de gedeelten van de panden die de koper van de panden voor verhuur tegen een vergoeding gebruikt.
Belang voor de praktijk
Deze rechtszaak is door de gemeente Woerden gewonnen. De Belastingdienst zal de toepassing van de ‘schoolmodellen' blijven bestrijden. Dit o.a. met de stelling dat een gemeente bij de levering van een schoolgebouw tegen een lage prijs niet als ondernemer handelt. In april 2017 heeft Hof Den Haag de Belastingdienst hierin nog gelijk gegeven (Gerechtshof Den Haag 25 april 2017, nr. BK-16/00314 ). Het is de vraag of en hoe de Hoge Raad in die zaak zal oordelen. Uiteindelijk kan Nederland – ook Europeesrechtelijk – zelfs de wet wijzigen om de btw op de bouwkosten van schoolgebouwen als gemeentelijke last te krijgen. Dit is met name van belang voor (nog te bouwen) nieuwe schoolgebouwen die in de toekomst in gebruik worden genomen.
Bron: PwC
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Omzetbelasting
4