Het onderzoeksteam bestaande uit een internationaal journalistiek collectief van 15 mediapartners onder supervisie van het onderzoeksplatform Correctiv en de Duitse professor Christoph Spengel, een expert in internationale fiscale planning van de universiteit van Mannheim, heeft de mogelijke schade van de zogenoemde CumCum-constructies voor Nederland en negen andere landen berekend.

Het ministerie van Financiën laat in een reactie weten "pogingen om meer inzicht te krijgen in dit onderwerp" te waarderen. Maar de overheid zou geen oordeel kunnen geven over het aandeel van Nederland in de gemaakte schattingen. "De Belastingdienst beschikt niet over dergelijke gegevens. Wij beschikken over te weinig informatie om een uitspraak te doen over de omvang van de schade en de gevolgen voor betrokken partijen in andere landen." Daarnaast zet het ministerie vraagtekens bij de gebruikte onderzoeksmethode van het collectief. Er worden in ruime mate aannames gehanteerd in de methode terwijl er bij de Belastingdienst geen gegevens bekend zijn.

Er zijn twee vormen van dividendstrippen: CumEx en CumCum. De namen verwijzen naar het verhandelen van aandelen met (cum) of zonder (ex) dividend. Bij CumEx wordt dividend afgeroomd die niet eens is betaald, of wordt meerdere malen dividendbelasting teruggevorderd terwijl die maar een keer is betaald. Van CumCum is sprake wanneer een aandeelhouder dividendbelasting heeft betaald, zelf geen recht heeft op teruggave daarvan en via een constructie dat 'recht' daarom verhandelt, zodat een andere partij, die wel teruggave kan claimen, dit kan incasseren.

De Nederlandse Belastingdienst worstelt al decennia met de praktijken van dividendstrippers. De dienst gaat uit van een veel kleiner verlies voor de schatkist van enkele honderden miljoenen. In een uitgebreide reportage van Follow The Money zegt belastinghoogleraar Jan van de Streek dat het bedrag van 27 miljard hem niet verbaast. "We hebben veel hoofdkantoren van multinationals en dus veel dividenden."

Van de Streek vindt dat de Nederlandse wetgeving tegen dividendstrippen veel te slap is waardoor de Belastingdienst met een onmogelijke bewijspositie is opgezadeld. "Met dank aan de lobby van VNO-NCW en de financiële sector", zo stelt hij. De hoogleraar refereert hierbij naar een maatregel uit 2001 waarbij niet de verdachte partij moet aantonen onschuldig te zijn, maar de fiscus hard moet maken dat er sprake is van dividendstrippen.

Een woordvoerder van het ministerie van Financiën beaamt dit. "De bewijslast is voor de Belastingdienst vaak zwaar en ingewikkeld. Dit wordt extra bemoeilijkt door het feit dat veel informatie die de inspecteur nodig heeft om te voldoen aan de bewijslast zich in het buitenland bevindt", zegt hij tegen Follow The Money.

Op dit moment wordt gewerkt aan het opstellen van een consultatiedocument over dividendstripping waarin verschillende mogelijkheden worden opgesomd om dividendstripping aan te pakken. De staatssecretaris van Financiën zegt in de Prinsjesdagbrief te verwachten in het vierde kwartaal van 2021 het document voor internetconsultatie te publiceren.

Internationaal

De wetenschappers deden onderzoek naar tien landen: Duitsland, Oostenrijk, Spanje, Italië, Nederland, België, Frankrijk, Luxemburg, Zwitserland en de VS. Voor de laatste twee ging het alleen over de periode van 2000 tot 2008. In totaal zou de schade in alle onderzochte landen 140,988 miljard euro bedragen. In Nederland, op basis van de AEX-beursindex, zou het de afgelopen 20 jaar gaan om 26,962 miljard euro en in Frankrijk over 33,27 miljard euro. 

De onderzoekers hebben voor België een schade ingeschat van 7,18 miljard euro, zo meldt zakenkrant De Tijd. Ze berekenden hoeveel dividend Belgische bedrijven uit de Bel20-index van 2000 tot 2020 uitkeerden aan buitenlandse aandeelhouders. Op basis van de ervaring in Duitsland werd de helft van de Belgische roerende voorheffing die daarmee gemoeid was gerelateerd aan CumCum-constructies.

De Belgische fiscus is desgevraagd kritisch over het onderzoek: "Het gaat hier om een theoretische analyse en berekeningsmethodes uit Duitsland, die zomaar toegepast worden op België. Een vast percentage van de uitbetaalde bedragen nemen en aangeven dat dat fraude is, is louter hypothetisch, vooral omdat het percentage betrekkelijk hoog is."

Tot slot, Follow The Money heeft over het onderzoek een korte video gemaakt onder de titel De grootste belastingroof in de Nederlandse geschiedenis:

-------------------------

• De CumEx Files 2.0 staan op de website van Correctiv.
• Op maandag 25 oktober 2021 is er een informatieve avond georganiseerd in Pakhuis De Zwijger te Amsterdam over het onderzoek. Sprekers zijn Eric Smit, hoofdredacteur Follow the Money en onderzoeksjournalist CumEx-Files, Jan van Koningsveld, directeur Offshore Kenniscentrum en Jan van de Streek, hoogleraar belastingrecht aan de Universiteit Leiden. Aanmelding is gratis.
• Verder lezen op TaxLive:
  • Augustus 2021: Belgische fiscus voert rechtszaken in VS om CumEx-fraude
  • Juli 2021: Hoogste Duitse rechter noemt truc met dividendbelasting illegaal
  • September 2020: Europese toezichthouder pleit voor meer samenwerking tegen dividendtrucs
  • Maart 2020: ABN Amro trof in 2010 geheime miljoenenschikking met fiscus Italië
  • Maart 2020: Eerste veroordelingen in Duitse belastingroof
  • Februari 2020: Opnieuw inval bij ABN AMRO om fraude dividendbelasting
  • November 2019: Inval bij ABN in Frankfurt om dividendfraude
  • Juli 2019: Duitsland pakt banken aan in 'Cum-Ex'-schandaal
  • April 2019: Justitie Duitsland vraagt ABN AMRO om info
  • Maart 2019: Eind 2005 wist FIOD al van schade door dividendstrippen
  • Juli 2018: Belastingdienst kan illegaal dividendstrippen niet aantonen (Morgan Stanley-zaak)
  • Oktober 2018: Europese megafraude met dividendbelasting
  • December 2018: Aanpak dividendstripping
  • Juli 2017: Belastingfraude met cum/ex transacties heeft zich niet in Nederland voorgedaan

Bron: Correctiv/ANP/Follow The Money/De Tijd