Mensen met problematische schulden die geld moeten terugbetalen aan de rijksoverheid, komen verder in de knel omdat er bij een aflossingsregeling niet voldoende rekening wordt gehouden met het bestaansminimum. Het incassobeleid van bijvoorbeeld de Belastingdienst is er weliswaar op gericht dat burgers genoeg geld moeten overhouden om van te kunnen leven, maar in de praktijk is dat lang niet altijd het geval. Dat stelt de Algemene Rekenkamer vast in een rapport over betalingsregelingen met burgers.
Voor kwetsbare burgers is een betalingsregeling op maat mogelijk, maar de drie grootste schuldeisers van de rijksoverheid schieten tekort met deze regelingen en dat vindt de Rekenkamer "zorgelijk". Naast de Belastingdienst zijn dat het CJIB, dat onder meer verkeersboetes int, en het Centraal Administratie Kantoor (CAK), dat financiële regelingen in de zorg uitvoert. Het gaat zowel bij de Belastingdienst als bij het CJIB om 20.000 burgers die een regeling op maat afspreken.
Naast te weinig aandacht voor het dagelijkse leefgeld, toont het onderzoek aan dat niet duidelijk is wat er precies mogelijk is met een terugbetalingsregeling. Die kan bijvoorbeeld vaker over een veel langere periode worden uitgesmeerd dan intern bij de organisaties bekend is. "Een gemiste kans", stelt de Rekenkamer, ook omdat het door de te strakke regelingen minder lukt voor betrokkenen om het geld tijdig terug te betalen. Bij het CJIB wordt bij bijna de helft van de afspraken op maat niet op tijd afgelost en bij de Belastingdienst is dat bij ruim een op de drie gevallen. Ook houden de organisaties geen rekening met schulden die iemand bij meerdere (rijks-)organisaties heeft.
Het gaat wel goed bij de standaard betalingsregelingen, stelt de Rekenkamer vast. De communicatie daarover is duidelijk en het leidt ertoe dat het merendeel van de schuld wordt ingelost. Dat is belangrijk volgens de Rekenkamer omdat het om grote aantallen burgers gaat: per jaar gemiddeld 165.000 mensen die een standaardregeling bij de Belastingdienst hebben en ruim 122.000 mensen bij het CJIB. Daardoor wordt in 71 procent van de gevallen de schuld afgelost, waardoor miljoenen euro's naar de schatkist vloeien.
Minister Carola Schouten, die verantwoordelijk is voor schuldenaanpak, vindt dat een persoonlijke regeling juist mensen moet helpen en niet de situatie moet verergeren, laat ze weten in een reactie. Ze wil dat het bestaansminimum altijd wordt geborgd bij een betalingsregeling en gaat daarover in gesprek met publieke en private schuldeisers. Verder wijst ze erop dat overheidsorganisaties bezig zijn om gezamenlijk één betalingsregeling aan te bieden, zodat die beter is af te stemmen op iemands draagkracht. Het CJIB, CAK en DUO werken sinds kort al samen en Schouten hoopt dat andere overheidsorganisaties zich hierbij aansluiten.
Het rapport 'Betalingsregelingen bij uitvoeringsorganisaties van het Rijk' is te downloaden op de website van de Rekenkamer.
Bron: Algemene Rekenkamer