Drie beleidsopgaven

Fiscaal juriste Elbert, werkzaam als zelfstandig belastingadviseur bij Elbert Fiscaal en promovenda autobelastingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, doelt op de drie in de Keuzewijzer geschetste beleidsopgaven: de autobelastingen moeten (1) bijdragen aan stabiele inkomsten voor de schatkist, (2) de CO2- en stikstofuitstoot reduceren voor een schonere lucht en een beter klimaat en (3) het dichtslibben van het Nederlandse wegennet tegengaan.

Ingrijpende voorstellen

Om handen en voeten te geven aan die drie beleidsopgaven bevat de Keuzewijzer Autobelastingen diverse opties voor het fiscale autobeleid van de komende jaren. “Er zitten enkele ingrijpende voorstellen tussen,” zegt Elbert. “Denk aan het afschaffen van de grijskentekenregeling in de BPM of de BPM vervangen door een opslag op de motorrijtuigenbelasting of de grondslag van de BPM voor personenauto’s omzetten van CO2 naar catalogusprijs met een tijdelijke vrijstelling voor emissievrije auto’s.”

Niet dralen maar knopen doorhakken

Mocht het komen tot een afschaffing van de grijskentekenregeling dan heeft dit verstrekkende gevolgen. Daar waarschuwt Elbert voor. “Ondernemers kunnen dan geen vrijstelling meer krijgen voor de BPM op hun bestelauto en ook het aantrekkelijke motorrijtuigenbelastingtarief is dan voorbij. Als de keuze op deze maatregel valt, hoop ik dat een nieuw kabinet niet draalt maar knopen doorhakt en de praktijk zo snel mogelijk duidelijkheid geeft. Met name de autobranche moet de tijd krijgen om te anticiperen op een eventueel einde van de grijskentekenregeling. En als het keuzekwartje valt op het vervangen van de BPM voor een toeslag op de motorrijtuigenbelasting, dan neem ik aan dat dit niet gaat gelden voor bestaande auto’s waar al BPM over is betaald.”

Richting kilometerheffing

In plaats van het doorvoeren van allerlei ingrijpende aanpassingen in de autobelastingen ziet Elbert een nieuw kabinet liever direct aan de slag gaan met de kilometerheffing. “Sla de meeste hoofdstukken in de Keuzewijzer Autobelastingen maar over en ga direct naar hoofdstuk 7 dat ziet op ‘betalen naar gebruik’. Met een kilometerheffing zijn we eindelijk af van de complexe autobelastingen. Wie veel rijdt betaalt veel, wie weinig rijdt betaalt weinig. Dat is wel zo simpel. Bovendien kun je in het kilometertarief rekening houden met de CO2-uitstoot waardoor het rijden met een milieuonvriendelijke auto per kilometer duurder is dan het rijden met een emissievrije auto.”

Met een kilometerheffing is dus meer maatwerk mogelijk. Elbert vervolgt: “Je kunt het kilometertarief zelfs naar beneden bijstellen voor gereden kilometers buiten de spits om. En op termijn kun je de kilometerheffing zelfs inzetten om het werkelijke privégebruik van de auto van de zaak te belasten, mits dit te realiseren is binnen de privacy grenzen.”

Geleidelijke overgang

Volgens de Keuzewijzer Autobelastingen is het invoeren van een kilometerheffing een complexe en ingrijpende wijziging van het huidige stelsel waar een lange voorbereidingstijd aan vooraf gaat. Een heffing naar gebruik is pas vanaf 2030 inzetbaar. Elbert vindt dit begrijpelijk. “Het vervangen van de motorrijtuigenbelasting voor een kilometerheffing is niet problematisch. Het probleem zit in de BPM. Als je die belasting van de ene op de andere dag vervangt door een kilometerheffing, dan is het complete bestaande wagenpark in één klap afgewaardeerd. Iedereen koopt namelijk liever een nieuwe auto zonder BPM, dan een oude auto waar nog BPM op zit. Een geleidelijke overgang naar een heffing naar gebruik is dan ook het beste.”

Bovendien zal een nieuw kabinet ook moeten nadenken over het wegennet, want op welke wegen zet je een kilometerheffing in? Het beste is op alle wegen, vindt Elbert. “Automobilisten gaan anders toch sluiproutes verzinnen, met als gevolg drukte op provinciale en lokale wegen. De beleidsopgave om files terug te dringen is dan al bij voorbaat gedoemd te mislukken.”

In de tussentijd

Het invoeren van een kilometerheffing mag lastig zijn, op termijn is de heffing nog altijd simpeler dan de huidige lappendeken aan autobelastingen met dito uitzonderingen en verzwaringen. “Waarom moeilijk doen als het ook makkelijker kan,” zegt Elbert. “Maar dat wil niet zeggen dat een nieuw kabinet tot aan de kilometerheffing geen aanpassingen hoeft door te voeren. Meer harmonisatie, stroomlijning en terug naar de menselijke maat is noodzakelijk.”

Meer harmonisatie

Voor meer harmonisatie wijst Elbert op begrippen die in de verschillende autobelastingen een eigen betekenis hebben. Als voorbeeld noemt zij het begrip ‘nieuw’. “Voor de omzetbelasting is een auto nieuw als deze niet langer dan zes maanden geleden voor het eerst in gebruik is genomen of als er minder dan 6.000 kilometer mee is gereden. Voor de BPM is een auto meestal nieuw als er nog geen 2.000 kilometer op de teller staat. Voor de nieuwe Subsidieregeling Emissieloze Bedrijfsauto’s, kortweg SEBA, kom je pas in aanmerking als de datum eerste toelating van de nieuwe bedrijfsauto, de tenaamstellingsdatum én de datum waarop de auto voor het eerst op kenteken is geregistreerd allemaal gelijk zijn in het kentekenregister van de RDW. Het lijkt me kortom duidelijk dat harmonisatie van begrippen geen overbodige luxe is.”

Stroomlijning

Wat ook geen overbodige luxe is, is stroomlijning tussen de RDW en de Belastingdienst. RDW zorgt voor registratie en kwalificatie van een auto, legt Elbert uit. “Dat betreft ook bestelauto’s. De Belastingdienst hanteert hiervoor een eigen kwalificatie en dat matcht niet altijd met de RDW. Daar waar je voor de cataloguswaarde en de CO2-uitstoot volgens het Handboek Loonheffingen van de Belastingdienst mag uitgaan van de database van de RDW, mag je hier geen vertrouwen aan ontlenen als het gaat om het kwalificeren van een voertuig als bestelauto. Voor de praktijk is dit volstrekt onlogisch.”

Menselijke maat

En dan zou Elbert nog graag een meer menselijke maat willen bij het uitvoeren van de motorrijtuigenbelasting en de BPM. “Wie een geschorste auto zeven dagen op de weg heeft staan, betaalt voor deze overtreding in het ergste geval zeven keer het jaarbedrag aan motorrijtuigenbelasting met daarbovenop een boete van 100%. En wie even het tussenwandje in zijn bestelauto eruit haalt of tijdelijk rondrijdt met een doorzichtige ruit omdat de verplichte ondoorzichtige ruit van de bestelauto is ingetikt, krijgt een forse rekening gepresenteerd. De auto is voor de BPM voortaan een personenauto en dat is onherstelbaar. Moet het echt allemaal zo exorbitant? Dat lijkt mij niet. Geeft daarom de inspecteur meer ruimte voor maatwerk. Dat brengt de menselijke maat ook in de autobelastingen weer terug.”

Bron: Redacteur Marit Muller