Sinds jaar en dag roept het kabinet dat het belastingstelsel in Nederland eenvoudiger moet worden. Gepleit wordt voor één tarief voor iedereen, de zogenoemde vlaktaks. In 2005 nam de VVD voor het eerst de invoering van de vlaktaks op in het partijprogramma. Ook dit jaar zien we de vlaktaks weer verschijnen, namelijk in het partijprogramma van het CDA. Wat houdt de vlaktaks nou eigenlijk in?
De vlaktaks, een proportioneel belastingstelsel, is een vorm van inkomensbelasting waarbij iedereen met hetzelfde percentage wordt belast. Het idee achter de vlaktaks is dat iedereen gelijk wordt behandeld. Ook heeft het als voordeel dat het een eenvoudiger belastingstelsel oplevert. Het vermindert bijvoorbeeld de administratieve lasten van de ondernemingen, de belastingplichtigen voorzien gemakkelijker de fiscale gevolgen en een werkgever kan helder communiceren over wat zijn werknemers netto overhouden.
Een vlaktaks zou ingevoerd kunnen worden aan de hand van een relatief hoog tarief waarmee alle kosten gedekt worden. De aftrekposten hebben dan het karakter van een heffingskorting. Een andere manier zou zijn door een lager tarief te kiezen, maar tegelijkertijd de aftrekposten (zoals hypotheekrenteaftrek, giften, ziektekosten etc.) af te schaffen.
Ondanks dat het idee van de vlaktaks niet nieuw is, is het nooit ingevoerd. Het huidige stelsel waarbij hogere belastingtarieven voor hogere inkomens worden gehanteerd, zorgt namelijk voor het nodige staatsinkomen.
De Benthamse progressie
Het huidige belastingstelsel kent een progressief karakter, men gaat meer betalen naarmate het inkomen stijgt. De vlaktaks daarentegen kent een gelijkblijvend tarief. Volgens Jeremy Bentham (1748-1832) een Engelse rechtsfilosoof, kan een gelijkblijvend tarief worden gecombineerd met een belastingvrije voet. Dan ontstaat er toch een stijging van de belastingdruk bij een stijgend inkomen. Dat noemen we tegenwoordig de "Benthamse progressie".
Neem aan dat het vlaktakstarief 35% bedraagt en dat een belastingvrije voet van € 20.000 wordt gehanteerd. Persoon A verdient € 20.000, persoon B verdient € 40.000 en persoon C verdient € 150.000. De uiteindelijke belastingdruk is in de tabel hieronder weergeven.
| Persoon | Inkomen | Belastingvrije voet | Belastingpercentage | Belastingbedrag | Belastingdruk |
| A | € 20.000 | € 20.000 | 35% | € 0 | 0% |
| B | € 40.000 | € 20.000 | 35% | € 7.000 | 17,5% |
| C | € 150.000 | € 20.000 | 35% | € 45.000 | 30% |
Persoon A betaalt geen belasting, voor B en C ontstaat een milde progressie (de Benthamse progressie). De effectieve belastingdruk neemt toe naarmate het inkomen stijgt, tot vrijwel gelijk aan het tarief van de vlaktaks. Hiermee neemt de vlaktaks een progressief karakter aan.
Kabinetsformatie 2017
Het kabinet heeft in 2017 een meevaller gehad van een paar miljard euro. Hiermee ontstaat een kans om een serieuze belastingherziening door te voeren. De vraag is welke vorm de belastingherziening zal aannemen. Het CDA heeft de invoering van een vlaktaks met twee tarieven in het belastingstelsel op het programma staan. Zal het CDA toch haar zin krijgen?
Informatiesoort: Column
Rubriek: Inkomstenbelasting
151
