Miljonairsbelasting

Onlangs schreef de Volkskrant hier een artikel over: ‘Gaan de rijken meer belasting betalen?’, waarvoor mijn onderstaande analyse is gebruikt. Deze krant haalde in genoemd artikel ook een uitspraak van premier Rutte (VVD) uit 2020 aan: ‘Miljonairs betalen al genoeg belasting in Nederland’. Partijen als D66, PvdA en GroenLinks kiezen wel voor een miljonairsbelasting.

Rutte IV

De vraag is of er veel gaat veranderen in de belastingheffing over het vermogen onder een kabinet-Rutte IV. Dat hangt vanzelfsprekend ook af van de samenstelling daarvan. Het nieuwe kabinet kan er bijvoorbeeld voor kiezen om het werkelijk behaalde rendement op het vermogen te gaan belasten. Mogelijk dat daarnaast het vermogen zwaarder wordt belast.

Als de belastingdruk op arbeid dan ook verder omlaag gaat, zou dat aansluiten bij het bouwstenenrapport van het Ministerie van Financiën uit mei 2020 voor een beter belastingstelsel. Een conclusie uit dit rapport is namelijk dat de verschuiving van het belasten van inkomen uit arbeid naar vermogen voor een beter belastingstelsel zorgt. Maar veel ruimte voor belastingverlaging lijkt er niet te zijn.

Fiscale scheidslijn tussen VVD-CDA én D66-PvdA-GroenLinks

Vanzelfsprekend bestaan grote verschillen tussen bepaalde politieke partijen, ook op fiscaal terrein. Er lijkt een duidelijke fiscale scheidslijn te liggen tussen VVD en CDA enerzijds en D66, PvdA en GroenLinks anderzijds. Ook in hun plannen voor de belastingheffing over bijvoorbeeld het vermogen is dat zichtbaar.

D66, PvdA en GroenLinks hebben nieuwe heffingen over het vermogen voorgesteld in hun verkiezingsprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. Deze partijen kiezen daarbij voor een verruiming van het begrip ‘vermogen’. De plannen van deze partijen lijken op elkaar, maar zijn niet hetzelfde. In de volgende alinea’s zal ik twee van deze voorgestelde heffingen uitvoeriger bespreken, te weten een nieuwe vermogensaanwasbelasting in box 3 en een nieuwe, aanvullende vermogensbelasting.

Nieuwe vermogensaanwasbelasting in box 3

Veel politieke partijen in de Tweede Kamer willen het werkelijk behaalde rendement op het vermogen in box 3 gaan belasten. Dat kan bijvoorbeeld met een vermogensaanwasbelasting. In ieder geval D66, CDA, PvdA en GroenLinks hebben deze belasting voorgesteld in hun verkiezingsprogramma’s.

Deze vermogensaanwasbelasting moet de huidige vermogensrendementsheffing in box 3 gaan vervangen. Bij een dergelijke belasting is de waardestijging van vermogensbestanddelen in box 3 belast, ook als deze waardestijging nog niet is gerealiseerd. Het is dan ook niet van belang of het vermogensbestanddeel is verkocht en de winst is gerealiseerd. Als er geen aanwas is en het vermogen gelijk is gebleven, dan is geen belasting verschuldigd bij de vermogensaanwasbelasting. Dat is vooral gunstig als het vermogen (voor een groot gedeelte) bestaat uit spaargeld.

Voor de vermogensaanwasbelasting is bij PvdA en GroenLinks de rente op schulden niet verrekenbaar met de rendementen op het vermogen. Bij het bepalen van de hoogte van de vermogensaanwasbelasting bij iemand die bijvoorbeeld gefinancierd beleggingsvastgoed bezit, wordt dan geen rekening gehouden met de (rente op deze) financieringsschuld. Bij D66 geldt hetzelfde, maar alleen voor schulden boven 100.000 euro (uitgezonderd studieschulden).

PvdA en GroenLinks willen geen mogelijkheid creëren om vermogensverliezen te kunnen verrekenen met andere jaren. D66, CDA en GroenLinks kiezen voor een heffingvrij inkomen van respectievelijk 874, 1.049 en 1.000 euro. Bij D66 gaat het huidige tarief van 31 procent vanaf een inkomen uit vermogen van 20.000 euro omhoog naar 40 procent.

Nieuwe vermogensbelasting voor vermogenden

Naast bovengenoemde vermogensaanwasbelasting in box 3 willen enkele partijen een nieuwe, aanvullende vermogensbelasting over het vermogen invoeren. Dat blijkt uit de verkiezingsprogramma’s van onder andere D66, PvdA en GroenLinks.

De nieuwe vermogensbelasting krijgt een progressief tarief. Naarmate het vermogen hoger is, is het tarief ook hoger. Bij de PvdA gaat het om een vermogensbelasting voor vermogens boven 100.000 euro; het tarief loopt daar op van 1 tot 5 procent. Bij D66 en GroenLinks gaat het om vermogens boven 1 miljoen euro; het tarief loopt daar op van 1 tot 2 procent.

Het begrip ‘vermogen’ is bij GroenLinks veel ruimer dan het huidige box 3-vermogen. Het tarief van de vermogensbelasting berekent GroenLinks namelijk over het bruto bezit in box 3, de eigen woning (boven een waarde van 1 miljoen euro en na aftrek van de resterende hypotheekschuld), het ondernemingsvermogen en het aanmerkelijk belang in box 2 (onder andere bij ondernemers met een bv). Daardoor betalen bijvoorbeeld bezitters van een huis met een hoge waarde en ondernemers met een ondernemingswaarde van meer dan 1 miljoen euro sneller een hoger bedrag aan vermogensbelasting bij GroenLinks.

Bij D66 zijn schulden hoger dan 100.000 euro niet langer verrekenbaar met bezittingen in box 3 (uitgezonderd studieschulden). Dat laatste geldt dus zowel voor de vermogensaanwasbelasting als voor de vermogensbelasting.

De PvdA wil naast de vermogensbelasting (en bovenstaande vermogensaanwasbelasting) een vermogensheffing invoeren van 1,5 procent over de boekwaarde van de bezittingen in box 2 en tevens de inkomstenbelasting verhogen voor vastgoedbeleggers vanaf vijf woningen.

Andere belastingheffing

Op dit moment is het niet duidelijk welke partijen in het nieuwe kabinet komen. Wie gaat met wie? D66 lijkt in ieder geval kansrijk en daarnaast mogelijk PvdA en/of GroenLinks, of misschien toch alle drie? Met één of meer van deze partijen in het nieuwe kabinet is de kans vrij groot dat de belastingheffing in box 3 er de komende jaren heel anders uitziet. De volgende twee punten vallen daarbij op.

1. Dubbele heffing
   De voorstellen om zowel een vermogensaanwasbelasting als een vermogensbelasting in te voeren, zoals D66, PvdA en Groen Links hebben gedaan, zorgen voor een dubbele heffing. In het bouwstenenrapport is dit ook opgemerkt. Vermogensbestanddelen die zowel onder een inkomstenbelasting als een vermogensbelasting vallen, worden namelijk economisch gezien dubbel belast.
   
   Zo worden in de inkomstenbelasting de inkomsten uit het vermogen belast en in de vermogensbelasting de waarde van het vermogen. De totale belastingdruk kan daardoor hoog oplopen. Daarnaast is van belang dat het voorstel voor de invoering van de vermogensbelasting ook vermogenden zonder (veel) rendement raakt.
   
   
2. Geen vermogen voor zover schulden tegenover bezittingen staan
   Wat daarnaast opvalt, is dat D66, PvdA en GroenLinks bij het bepalen van de grondslag van de vermogensaanwasbelasting geen rekening houden met schulden. Bij D66 gaat het overigens daarbij alleen om schulden hoger dan 100.000 euro (uitgezonderd studieschulden). Hetzelfde geldt bij D66 en GroenLinks voor de vermogensbelasting. Dat is opmerkelijk omdat voor zover er schulden tegenover bezittingen staan, geen sprake is van vermogen. Als deze voorstellen in de wet komen, zal de heffingsgrondslag bij veel vermogenden met gefinancierde bezittingen hoger zijn dan onder de huidige belastingheffing in box 3.

Totale belastingdruk

Ik ben benieuwd naar alle fiscale plannen van het nieuwe kabinet voor de komende kabinetsperiode. En wat die betekenen voor de totale belastingdruk voor de verschillende groepen belastingbetalers. Dan weten we of veel vermogenden inderdaad een hogere belastingaanslag kunnen verwachten.