Hoge Raad

Een zelfstandig ondernemer kan wettelijk op twee manieren een lijfrentevoorziening treffen: via de eigen onderneming of vanuit privé. In het eerste geval hebben we het over lijfrenteopbouw via de regeling van de fiscale oudedagsreserve (FOR). In het tweede geval over lijfrenteopbouw zoals die voor iedere belastingplichtige mogelijk is (via de zogeheten jaarruimte en reserveringsruimte). Ongeacht hoe een ondernemer zijn lijfrentevoorziening vormt, in beide gevallen betaalt de ondernemer én over de winst uit zijn onderneming én over de toekomstige lijfrentetermijnen de bijdrage Zvw. Bij de berekening van de verschuldigde bijdrage Zvw over de winst wordt met de lijfrenteopbouw geen rekening gehouden.

In een geval waarbij een ondernemer via de FOR een lijfrentevoorziening opbouwde, oordeelde de Hoge Raad dat deze dubbele bijdrageplicht niet mocht. De Hoge Raad verlaagde het inkomen waarover de bijdrage Zvw wordt berekend met het bedrag van de in een lijfrente omgezette FOR.

Topje van de ijsberg

De 'dubbele bijdrageplicht' geldt echter in veel meer gevallen. Allereerst voor de ondernemers die vanuit privé een lijfrentevoorziening opbouwen. Maar ook bijvoorbeeld bij alimentatiebetalingen, bij doorbetaling van een deel van het pensioen aan een ex-echtgenoot en in alle andere gevallen van lijfrentestortingen, ook door niet-ondernemers. In al deze gevallen leiden de betalingen niet tot een verlaging van het bijdrage-inkomen voor de Zvw terwijl over de ontvangsten telkens opnieuw de bijdrage Zvw is verschuldigd. De zaak waar de Hoge Raad over oordeelde, vormde dus maar het topje van de ijsberg. Deze problematiek kan worden opgelost door de Zvw-bijdrage te koppelen aan de loon- en inkomstenbelastingheffing (zie ook Inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet: ruw en onrechtvaardig, WFR 2019/81).

Minimale oplossing

Helaas lijkt het wetsvoorstel er niet op te zijn gericht de problematiek van de dubbele bijdrageplicht grondig aan te pakken. In plaats daarvan is gekozen voor de meest minimale oplossing. In het wetsvoorstel wordt alleen voor de specifieke situatie waar de Hoge Raad over oordeelde, een wetsaanpassing voorgesteld. De simpele maar doeltreffende oplossing van de Hoge Raad vormt daarbij het uitgangspunt. Met de keuze voor deze minimale oplossing wordt echter geen recht gedaan aan al die andere situaties waarin sprake is van een dubbele bijdrageplicht.

De ene ondernemer is de andere niet

De insteek van het wetsvoorstel is daarmee niet ideaal. Naast het niet oplossen van de dubbele bijdrageplicht, maakt het wetsvoorstel bovendien een onderscheid tussen ondernemers. Ondernemers met een kapitaalarme onderneming en deeltijdondernemers kúnnen namelijk niet meedoen aan de FOR. Zij kunnen nog steeds een lijfrentevoorziening treffen, maar dan alleen vanuit privé (jaarruimte/reserveringsruimte) en daarvoor geldt de hoofdregel van de dubbele bijdrageplicht. Alleen ondernemers die wel kunnen deelnemen aan de FOR zijn straks door lijfrenteopbouw via de FOR bevrijd van de dubbele bijdrageplicht.

'Het is voor mij een raadsel waarom uitvoeringsorganen, regelgevers en politici zo weinig moeite doen om de tekortkomingen in de premieheffing voor de zorg op te lossen', verzuchtte Stevens in het FD van 14 mei 2019. En inderdaad, ook met dit wetsvoorstel wordt het raadsel niet opgelost.