Tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen bleek nogmaals dat het kabinet-Schoof allesbehalve “extraparlementair” is en de coalitiepartijen alleen akkoord gaan met budgettaire aanpassingen als alle vier de coalitiepartijen het daarmee eens zijn. Ondanks de stevige discussies over bestaanszekerheid, de bezuinigingen op ontwikkelingshulp en de fiscale ambities van het kabinet, heeft de Kamer slechts één wijziging ten opzichte van de plannen van het kabinet gerealiseerd. Een onafhankelijke werkgroep gaat een onderzoek uitvoeren naar de wijze waarop de overheid haar uitgaven begroot.

In de berekeningen van het Ministerie van Financiën worden, tot grote frustratie vanuit de Tweede Kamer, de inkomsten structureel onderschat en de uitgaven structureel overschat. Zo rekent de overheid zichzelf arm en worden er tientallen miljarden euro’s niet uitgegeven, terwijl dit geld ook benut had kunnen worden om beleidsambities te realiseren. Een tweetal onderzoeken moet duidelijkheid brengen over “de oorzaken van de grote verschillen tussen de ramingen van het begrotingstekort en de uitkomsten”. De minister stelt een onafhankelijke expertgroep aan die naar deze materie zal kijken en op verzoek van de Tweede Kamer zal ook de Algemene Rekenkamer een onderzoek uitvoeren.

Politieke keuzes

In het debat richtten de oppositiepartijen zich vooral tot de PVV en NSC met hun kritiek op de financiële plannen voor komend jaar. De PVV wordt verweten te weinig aandacht te hebben voor de koopkracht van de gewone burger. Daarbij werd aangehaald dat de PVV al jarenlang pleit voor het afschaffen van de btw op boodschappen, maar nu het regeert wordt de btw – op cultuur en sport – verhoogd. Ook NSC werd aangewreven fors te bezuinigen op de zaken waarvoor het zegt te staan, zoals bestaanszekerheid en ontwikkelingssamenwerking. Het enige punt van conflict tussen de coalitiepartijen is een extra bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking, waarvoor NSC “niet heeft getekend”.

Het kabinet én de coalitiepartijen kregen veel vragen over verschillende fiscale dossiers, al is het niet waarschijnlijk dat dit tot inhoudelijke wijzigingen zal leiden. Daarbij focusten de Kamerleden vooral op het belasten van vermogen, het fiscale vestigingsklimaat en de vereenvoudiging van het belastingstelsel. Staatssecretaris Idsinga benadrukte, in reactie op de vragen van de Kamerleden over het belasten van vermogen, zich “tot het uiterste in te spannen om te zorgen dat wij per 1 januari 2027 een of andere vorm hebben van een nieuw box 3-stelsel”. Daarnaast wil Idsinga ook grote stappen zetten op een dossier dat hijzelf zeer belangrijk vindt: het evenwichtiger belasten van ‘hypermobile wealthy individuals’.

Parlementaire agenda

De (linkse) oppositiepartijen leverden wederom kritiek op de kabinetsplannen om het fiscale vestigingsklimaat voor het bedrijfsleven te verbeteren. Van der Lee (GL-PvdA) ageerde tegen de regeling in de dividendbelasting voor de inkoop van eigen aandelen en – onder meer samen met Grinwis (CU) – tegen de verruiming van de generieke renteaftrekbeperking. Dassen (Volt) gaf aan dat de ambities van het kabinet ten aanzien van afschaffen van fiscale regelingen ondermaats zijn. Daarbij wees hij expliciet op de herhaaldelijk negatief geëvalueerde landbouwvrijstelling, waarmee het kabinet € 2 miljard kan besparen. Hij vond dat het kabinet deze zo snel mogelijk zou moeten afschaffen. Het is evenwel niet waarschijnlijk dat het kabinet aan dit heilige huisje durft te komen.

Het valt op dat de coalitiepartijen steeds nadrukkelijker achter de gemaakte politieke afspraken staan en elkaar op de financiële dossiers blijven vasthouden. De financiële en fiscale plannen kunnen alleen aangepast worden als alle vier de coalitiepartijen het eens zijn met de alternatieve dekking. Desgevraagd gaven de coalitiepartijen aan zelf geen opties voor alternatieve dekking te zien. De woordvoerders vanuit de oppositie concludeerden daarom dat de fiscale plannen en het Belastingplan voor komend jaar eigenlijk niet aangepast kunnen worden door de Tweede Kamer.