Het kabinet en de Tweede Kamer hadden voorafgaand aan het debat over het pakket Belastingplan voldoende politieke steun veiliggesteld, waardoor de Eerste Kamer op dit dossier inhoudelijk bij voorbaat buitenspel stond. Op twee punten bleven de oppositiefracties kritisch. Allereerst de vraag hoe het niet-verhogen van de btw betaald gaat worden. Daarnaast wilden de senatoren weten hoe de verhoging van de btw – die nog steeds in het Belastingplan staat – daadwerkelijk wordt afgeschaft.

Staatssecretaris Van Oostenbruggen (Fiscaliteit) heeft voorafgaand aan de behandeling van het pakket Belastingplan in de Eerste Kamer het proces geschetst om tot alternatieve dekking te komen voor de voorgestelde btw-verhoging. Kort samengevat zal er een inventarisatie gemaakt worden van “verschillende keuzes die er op het terrein van de btw te maken zijn”. Dit leidde tot de vraag of de politieke afspraak was om de alternatieve dekking uitsluitend in het domein van de btw te zoeken, of ook daarbuiten. Op dit punt bevestigde de staatssecretaris de herinnering van Moonen (D66) en Martens (GL-PvdA) dat de btw ‘het startpunt’ is in de zoektocht naar dekking. Op de mogelijkheid dat daar niet voldoende dekking gevonden wordt, wil hij niet vooruitlopen.

Beleidsbesluit

Een ander punt van kritiek vanuit de Eerste Kamer zag op de wijze waarop de staatssecretaris van plan was om de btw-verhoging, conform de politieke afspraak, tegen te houden. In aanloop naar het debat schreef hij “door middel van een separaat wetgevingstraject zo snel mogelijk deze alternatieven in de wet op te nemen”. Dit leidde tot de vraag of een dergelijk traject niet te lang zou duren en wat dit betekent voor ondernemers die producten of diensten in 2026 verkopen en pas in 2027 leveren. Om tegemoet te komen aan de Kamerbrede zorgen op deze punten, heeft de staatssecretaris aangegeven om met een beleidsbesluit de benodigde duidelijkheid te bieden.

In tegenstelling tot in de Tweede Kamer was er in de Eerste Kamer veel aandacht voor de keuze om de btw-verhoging op logies niet af te wenden. Zowel de coalitie- als de oppositiepartijen vroegen zich af wat de impact van deze maatregel is op de horeca. Heijnen (BBB) Martens (GL-PvdA), Geerdink (VVD), Bakker-Klein (CDA), Holterhues (CU), Baumgarten (JA21) en Van Rooijen (50Plus) vroegen aandacht voor het ontbreken van een degelijke analyse van de impact met name door de grenseffecten. Staatssecretaris Van Oostenbruggen heeft hierop een impactanalyse voor de btw-maatregel op logies toegezegd, met de kanttekening dat de verhoging van de btw op logies “voor het kabinet niet ter discussie staat”.

Parlementair

In het debat werd er naast de btw-verhoging vooral gesproken over de effecten van het beleid op de armoede, de vereenvoudiging van het belastingstelsel, de vergroening van het belastingstelsel, box 3 en de verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken. De behandeling van deze onderwerpen was een herhaling van zetten en standpunten uit eerdere debatten. Het is de Eerste Kamerleden toch gelukt om enkele accentverschillen te plaatsen: de staatssecretaris heeft op diverse punten toegezegd aanvullende informatie naar de Kamer te sturen en beleidsopties daarin mee te nemen – zonder toe te zeggen dat hij deze opties uiteindelijk ook zal kiezen.

De plenaire behandeling van het pakket Belastingplan in de Eerste Kamer was de grote vuurdoop voor de nieuwe staatssecretaris. Met een ontwapenende openheid deed hij recht aan de grieven vanuit de senaat, zonder daarbij van zijn beleidslijnen af te wijken. Dit resulteerde in complimenten voor de energieke en heldere manier van debatteren. Daarmee is er niet alleen voldoende steun voor het pakket Belastingplan, maar lijkt de relatie tussen het kabinet en de Eerste Kamer weer te verbeteren.