Allereerst omdat het nagenoeg onmogelijk blijkt om de processen en procedures gericht op het vaststellen van de compensatie te versnellen, ondanks dat iedereen het erover eens is dat de hersteloperatie veel te lang duurt. Daarnaast ervaren de Kamerleden een groot contrast tussen de Haagse werkelijkheid, met relatief positieve berichten over de voortgang, en de ellende die zij zien bij veel gedupeerden. Van Vroonhoven (NSC) gaf daarbij diverse malen aan dat de hersteloperatie een schandaal op zichzelf aan het worden is.

In het debat stonden de Kamerleden ook stil bij de meer fundamentele vraag: waarom blijft de overheid de gedupeerden (nog steeds) vanuit wantrouwen benaderen? Dijk (SP) pleitte voor een ander mensbeeld, waarbij burgers altijd vanuit vertrouwen worden benaderd. Stultiens (GL-PvdA) benadrukte eveneens dat er in dit proces moet worden uitgegaan van vertrouwen in plaats van wantrouwen. In zijn woorden: moeten we minder bang zijn voor fraude en overcompensatie. Dit is echter voor veel fracties een onacceptabel risico. Dit bleek bijvoorbeeld uit de vragen van Mulder (PVV) naar het aantal mensen zonder kinderen, die nooit toeslagen hebben ontvangen, en zich toch hebben gemeld voor compensatie.

Ongelijkheid

Inhoudelijk focusten de Kamerleden op het versnellen van de bezwaar- en beroepsprocedures, de verschillen in uitkomsten bij het doorlopen van verschillende schaderoutes en het herstel voor de gedupeerde jongeren. Van Dijk (CDA) stelde, mede namens CU en BBB, onder andere voor om de processen te versnellen door één geïntegreerde schaderoute te realiseren. Dijk (SP) pleitte voor de – veelvuldig besproken – ‘eendagsbehandeling’ waarbij ouders aan tafel met de instanties binnen één dag tot een afspraak over het herstel komen. Daarnaast wilden Van Dijk (CDA) en Stultiens (GL-PvdA) weten of de bewijslast voor gedupeerden daadwerkelijk lichter is geworden.

In de Kamer bestaan er ook zorgen over de signalen dat er grote verschillen zitten in de resultaten per verschillende schaderoute. Concreet ontvangen de Kamerleden signalen dat de route via de Stichting Gelijkwaardig Herstel (SGH) – vanwege het schadekader met forfaitaire bedragen – in gevallen tot een hogere compensatie leidt dan de route via de Commissie Werkelijke Schade (CWS). Daarnaast zitten er ook stevige verschillen in de uitkomst per dossier bij de CWS. Hoe wil de staatssecretaris met deze ongelijkheid omgaan? Staatssecretaris De Vries (Toeslagen en Douane) benadrukt hierbij dat de uitkomsten nooit helemaal gelijk zullen worden, omdat iedere route andere methodes gebruikt, maar dat de verschillende routes meer van elkaar moeten leren.

Parlementaire agenda

Tijdens het debat werd ook herhaaldelijk aandacht gevraagd voor het herstel voor gedupeerde kinderen en jongeren. Een belangrijk onderdeel daarvan is de beslissing van het kabinet om een aangenomen motie, die de regering oproept om studieschulden van gedupeerde jongeren bij de DUO kwijt te schelden, niet uit te voeren. Sinds de verkiezingen is de politieke steun voor deze motie alleen maar toegenomen. Deze weigering van het kabinet is exemplarisch voor de beperkte invloed die de Tweede Kamer heeft op de invulling van de hersteloperatie kinderopvangtoeslag.

De Kamerleden proberen in ieder debat over de hersteloperatie met oplossingen en aanpassingen te komen om de afwikkeling te versnellen en specifieke knelpunten weg te nemen. Het frustreert de Kamerleden steeds meer dat de staatssecretaris hun voorstellen en oproepen vrij gemakkelijk naast zich neerlegt. Enerzijds door aan te geven dat deze plannen onuitvoerbaar zijn, of tot meer vertraging zullen leiden. Anderzijds door vragen net iets anders te interpreteren en in te vullen dan de betreffende Kamerleden bedoelen. Dit roept twee vragen op: blijft de Kamer accepteren dat ze naar haar gevoel geen invloed heeft op de hersteloperatie; en ís het überhaupt mogelijk om deze hersteloperatie te versnellen?