Afgelopen week sprak de Kamercommissie Financiën met minister Heinen (Financiën) en de Tweede Kamerleden Omtzigt en Idsinga (NSC) over een initiatiefnota van NSC over realistisch ramen. Ondanks de breedgedragen wens om het budgetrecht van de Kamer te versterken en te voorkomen dat er publiek geld op de plank blijft liggen, werden er vanuit de andere fracties grote vraagtekens geplaatst bij zowel de voorstellen als het beeld dat realistisch ramen een toverformule kan zijn voor de financiële problemen van het kabinet-Schoof.

Het is de Tweede Kamer al langer een doorn in het oog dat de rijksoverheid zichzelf arm rekent en daarmee beschikbare financiële middelen onbenut laat. De Tweede Kamer wil daarom zowel meer inzicht als controle ten aanzien van de overheidsfinanciën. Op basis van deze Kamerbrede kritiek heeft de minister afgelopen jaar een expertgroep realistisch ramen in het leven geroepen. Deze expertgroep concludeerde dat de meeste afwijkingen in de ramingen het gevolg waren van de economische crisis, dat “de ramingssystematiek niet op drift is geraakt”, maar dat er een aantal koerscorrecties mogelijk is om de ramingen te verbeteren.

Transparantie

De expertgroep heeft een tiental aanbevelingen gedaan om de ramingen en de transparantie te verbeteren. Denk daarbij aan het ontwikkelen van nieuwe statistiek en een vereenvoudigd model op basis van de bbp-ontwikkeling als een verificatiemechanisme om de inkomsten beter te ramen. Maar ook aan beter monitoren van de uitgaven en het beter inschatten van de kasritmes om de uitgaven beter te ramen. Alle conclusies en aanbevelingen van de expertgroep worden door het kabinet gedeeld en overgenomen. In de Tweede Kamer is er brede steun voor de conclusies en aanbevelingen van de expertgroep. Daarbij vraagt NSC, bijgevallen door BBB, zich af of deze aanpassingen voldoende zullen zijn.

Omtzigt en Idsinga zijn in hun initiatiefnota over realistisch ramen bijzonder kritisch op de kwaliteit van de huidige ramingen en gaan in hun voorstellen op een aantal punten verder dan de expertgroep voorstelt. De regering moet bijvoorbeeld zo vaak mogelijk inzicht geven in zowel de verwachte als gerealiseerde belasting- en premieopbrengsten in het lopende begrotingsjaar en er moet onderzocht worden of ramingen gedurende het jaar kunnen worden bijgesteld. Een groep van experts moet de ramingen en onderliggende analyses beoordelen en daarnaast zou er een ‘Bureau Begroting en Verantwoording’ moeten worden opgericht om de Tweede Kamer beter te ondersteunen.

Parlementaire agenda

In het notaoverleg ging de meeste aandacht uit naar de controle en invloed vanuit de Kamer op de lopende begroting, het nut en de noodzaak van een Bureau Begroting en Verantwoording en het motief achter de plannen van NSC. Van der Lee (GL-PvdA), Flach (SGP), Vermeer (BBB) en Van Vroonhoven (NSC) waren positief over de mogelijkheid om een extra beslismoment te realiseren waarbij de Kamer invloed kan uitoefenen op de lopende begroting. Vijlbrief (D66), De Vries (VVD) en Grinwis (CU) wezen erop dat het ook een risico voor de continuïteit en betrouwbaarheid kan zijn als de Kamer te vaak aan (lopende) begrotingen sleutelt.

Het plan van NSC om binnen de Tweede Kamer een bureau op te richten ter ondersteuning van Kamerleden ten aanzien van begrotingen riep eveneens vraagtekens op bij verschillende partijen. De Vries (VVD) vroeg zich af voor welk probleem dit een oplossing zou bieden. Ten slotte waren vooral Grinwis (CU), maar ook De Vries (VVD), kritisch op het vermeende achterliggende motief vanuit NSC, want realistisch ramen leidt niet tot een geldboom waarmee alle politieke wensen betaald kunnen worden. Alle Kamerleden willen dat beter ramen leidt tot meer inzicht voor de Kamer, maar lang niet iedereen wil dat het een magische oplossing wordt waarmee de overheid meer consumptieve uitgaven kan doen.