De timing van dit initiatief van de Bond voor Belastingbetalers (BvB) was strategisch goed gekozen. Allereerst omdat de Tweede Kamer deze maand debatteert over de voortgang op verschillende fiscale dossiers, waaronder de fiscale rechtsbescherming. Ten tweede omdat de Kamer deze week de eerste rapportage van de Kwartiermaker Belangenbehartiger voor Belastingplichtigen en Toeslaggerechtigden ontvangt. Dit betekent dat er weer politieke aandacht is voor de rechten van de belastingbetalers.

Het handvest en de petitie werden in ontvangst genomen door de woordvoerders van GL-PvdA, VVD, NSC, D66, BBB, CDA en de SGP, wat laat zien hoe breed de politieke belangstelling voor dit onderwerp is. Inhoudelijk is het handvest voor de rechten van belastingbetalers vooral een vertaling van de Amerikaanse Taxpayer Bill of Rights. Het bevat tien fundamentele rechten. Denk daarbij aan het recht op correcte informatie, goede service, om gehoord te worden, op procedurele duidelijkheid en privacy. Het zijn rechten die al verankerd zijn in ons rechtsstelsel, veelal in de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. De politieke vraag is echter of deze rechten voldoende expliciet en duidelijk zijn voor de gewone burger.

Fiscale rechtshulp

In de Tweede Kamer was er al brede steun voor het beschermen van de rechtspositie van de burger tegenover de overheid. Dit onderwerp is de afgelopen periode met name opgepakt door het CDA die samen met D66 de voornaamste pleitbezorgers zijn voor het oprichten van een fiscale rechtshulp vergelijkbaar met de Amerikaanse Taxpayer Advocate Service. Het CDA vindt dat een handvest, wat duidelijk maakt wat burgers van de Belastingdienst en de Dienst Toeslagen mogen verwachten, goed aansluit bij de fiscale rechtshulp die momenteel wordt onderzocht. Op korte termijn zal het CDA in de Tweede Kamer met een voorstel op dit punt komen.

De kwartiermaker Belangenbehartiger voor Belastingplichtigen en Toeslaggerechtigden, die momenteel de fiscale rechtshulp onderzoekt, ziet ook voordelen in een handvest. Uit de gesprekken die hij heeft gevoerd met relevante stakeholders blijkt dat niet alleen belastingplichtigen en toeslaggerechtigden geholpen zouden zijn met een handvest, maar dat dit ook behulpzaam kan zijn voor (maatschappelijk) dienstverleners en de medewerkers van de Belastingdienst en Dienst Toeslagen. Enerzijds omdat dit extra duidelijkheid kan bieden over welke ruimte de wet biedt om in het belang van burgers en ondernemers te handelen, anderzijds omdat het kan zorgen “voor voldoende comfort om onrechtvaardige gevolgen van het toepassen van fiscale wetgeving te voorkomen”.

Parlementaire agenda

In de eerste rapportage van de kwartiermaker Belangenbehartiger voor Belastingplichtigen en Toeslaggerechtigden staan nog twee relevante punten, met oog op de invulling van de fiscale rechtshulp in Nederland. Allereerst het aandachtspunt dat er een discrepantie bestaat tussen rechtmatige en rechtvaardige uitkomsten. In de praktijk leidt het volgen van de regels soms tot onwenselijke resultaten. Het tweede aandachtspunt is dat de fiscale rechtshulp niet alleen de burger, maar juist ook maatschappelijke organisaties en de Belastingdienst en de Dienst Toeslagen kan helpen. Het is de verwachting dat de kwartiermaker in april een voorstel aan de Tweede Kamer zal doen over het ontwerp van de Belangenbehartiger.

Volgens de huidige planning zal de commissie Financiën in de Tweede Kamer op 15 februari a.s. debatteren over alle onderwerpen die raken aan de Belastingdienst, waaronder de fiscale Belangenbehartiger en de rechten van de belastingbetalers. Het handvest zal daarbij letterlijk op tafel liggen. Met een knipoog naar het 250-jarige jubileum van de Boston Tea Party heeft de BvB hun handvest in theedozen laten graveren, die alle woordvoerders, de staatssecretaris én de griffie vervolgens cadeau hebben gekregen.