De Tweede Kamer is ontevreden over de wijze waarop het kabinet omgaat met de aanbevelingen van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening.

Een groot deel van de Tweede Kamer – inclusief coalitiepartijen VVD en BBB – vindt dat het kabinet nog te weinig heeft gedaan met de aanbevelingen van de enquêtecommissie en dat het kabinet daarmee te weinig doet om een volgend toeslagenschandaal te voorkomen. Acht centrum-linkse oppositiepartijen en de VVD dienden samen een motie in die het kabinet oproept om de kabinetsreactie voor 1 april aan te vullen en de Tweede Kamer daarna twee keer per jaar een voortgangsrapportage te sturen.

De parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening presenteerde februari 2024 haar rapport ‘Blind voor mens en recht’. Daarin wordt geconstateerd dat alle betrokkenen bij het toeslagenschandaal hebben gefaald en wordt er gewezen op de verschillende patronen die ten grondslag liggen aan dit falen. In het rapport staat een groot aantal aanbevelingen waarmee deze patronen doorbroken moeten worden. Denk bijvoorbeeld aan het versterken van de rechtsstaat en het borgen van de menselijke maat in beleid en handhaving. In een eerste debat over dit rapport, vorig jaar, stemde een ruime Kamermeerderheid voor een motie die het kabinet opriep om alle aanbevelingen van de enquêtecommissie over te nemen.

Budgettaire kaders

Afgelopen week concludeerden de Tweede Kamerleden dat het kabinet sinds vorig jaar nog geen enkele aanbeveling heeft uitgevoerd. Een aantal aanbevelingen, zoals het wettelijk borgen van het recht op vergissen, het opsplitsen van de Raad van State en het tegengaan van etnisch profileren, wordt nog onderzocht. Daarbij benadrukken de Kamerleden dat ze snappen dat sommige punten meer tijd kosten, maar dat ze de urgentie, samenhang en duidelijke tijdlijnen missen in de aanpak van het kabinet. Ook hebben de Kamerleden weinig begrip voor de terughoudendheid vanuit het kabinet om verbeteringen te realiseren, bijvoorbeeld door het recht op persoonlijk contact vorm te geven.

Tijdens het debat plaatsten de Tweede Kamerleden ook verschillende vraagtekens bij de ambities van het kabinet om het toeslagenstelsel af te schaffen. Sneller (D66) en Van Dijk (CDA) vroegen of het realistisch is om de afschaffing van het toeslagenstelsel budgetneutraal te realiseren. Ook Van Eijk (VVD) benadrukte dat “het feit dat de budgettaire kaders en huidige inkomensverdeling [op dit moment] leidend zijn, heel erg beperkend en knellend kan werken”. Staatssecretaris Palmen (Herstel en Toeslagen) gaf aan nog niet vooruit te willen lopen op de mogelijke opties. Pas zodra het kabinet de opties voor het afschaffen van het toeslagenstelsel heeft uitgewerkt, kunnen de budgettaire kaders en implicaties worden besproken.

Parlementair

In het voorjaar wil het kabinet met een brief over de keuzeopties en varianten voor de afschaffing van het toeslagenstelsel komen. Op basis van het debat dat daarover met de Tweede Kamer zal worden gevoerd, wil het kabinet in het najaar de gekozen optie(s) gericht uitwerken en begin 2026 met wetsvoorstellen komen. In het debat benadrukten Dijk (SP) en Stultiens (GL-PvdA) dat er al opties op tafel liggen en de tijdslijn van het kabinet ambitieuzer zou kunnen zijn. Flach (SGP) wil dat het kabinet in de tussentijd al stappen zet om het toeslagenstelsel te verbeteren. Het kabinet zal daarvoor in het voorjaar met plannen komen.

Opvallend was de inbreng vanuit de PVV en NSC tijdens het debat. Terwijl de andere fracties zeer kritisch waren op het gebrek aan ambitie en voortgang vanuit het kabinet, kozen deze partijen een andere lijn. Mulder (PVV) gaf aan dat de overheid niet moet doorslaan in fraudebestrijding, maar dat de fraudeaanpak “zeker ook niet te soft mag worden”. Omtzigt (NSC) was opvallend mild voor de bewindspersonen – die allemaal vanuit NSC komen – tijdens het debat. In zijn woorden zijn de plannen van het kabinet een “behoorlijk startpunt” met ruimte voor verbetering.

Informatiesoort: Parlementair

Rubriek: Toeslagen en zorgverzekeringswet

37

Gerelateerde artikelen