Er is nog geen nieuwe regering, maar fiscale wetenschappers hebben voorstellen gepresenteerd over een grondige herziening van het belastingstelsel. Anna van Aalst hoopt dat de hedendaagse bestuurders zullen leren van de conclusie van bestuurders uit het verleden dat het pamperen van minderbedeelden niet helpt bij de armoedebestrijding. Mogelijk krijgt Nederland dan een transparant en begrijpelijk belastingstelsel.
Onlangs bezocht ik in het Haags Historisch Museum de tentoonstelling "Arm en Rijk". Een interessante tentoonstelling die mij deed beseffen dat de geschiedenis zich voortdurend herhaalt.
Al in de middeleeuwen bekommerden de rijke Haagse burgers alsmede de kerkelijke instanties zich om de armen. In de Grote Kerk in Den Haag was er toen al een broodbank, de voorloper van de huidige voedselbank.
Na verloop van enkele eeuwen werd duidelijk dat armoede een maatschappelijk probleem vormde en dat liefdadigheid niet de oplossing was voor de bestrijding daarvan. De overheid ging investeren in betere leefomstandigheden voor de armen en in onderwijs. Ook werden er projecten ingezet om de armen voor zichzelf te leren zorgen, door hen aan het werk te zetten en/of een vak te leren.
Weer enkele eeuwen later, in 2005, werd in Nederland het toeslagenstelsel ingevoerd om de minderbedeelden in de samenleving te ondersteunen. Daar werd en wordt op grote schaal gebruik van gemaakt, door miljoenen huishoudens. En kennelijk was met dit stelsel nog niet voldoende genivelleerd. Enkele jaren later werd ook de afbouw van heffingskortingen bij stijgende inkomens ingevoerd.
De toeslagen zijn momenteel weer volop in het nieuws. In negatieve zin welteverstaan. Er wordt geschreven over toeslaggerechtigden die netto meer overhouden dan mensen die werken, over toeslaggenieters die flinke bedragen moeten terugbetalen, omdat ze er achteraf gezien toch geen recht op hebben, en over mensen die net buiten de boot vallen omdat ze een paar euro teveel inkomen genieten. Er staat momenteel p 1,6 mld. open aan onterecht uitgekeerde toeslagen, waarvan ruim € 586 mln. naar schatting niet inbaar is. Dat gaat toch echt ergens over en dat geld had beslist beter kunnen worden ingezet voor de BV Nederland.
Ook op de afbouw van heffingskortingen is veel kritiek. Hoe motiverend is het om een extra klus aan te pakken als dat extra zwaar wordt belast? Bovendien maakt dit het belastingstelsel nog ondoorzichtiger, want een belastingplichtige kan nauwelijks nog overzien wat hij van die extra klus netto overhoudt.
Er zijn plannen om het belastingstelsel grondig te herzien. Leo Stevens en Koen Caminada hebben hiervoor in WFR 2017/101 alvast een voorstel gedaan. Ook zij concluderen dat het stelsel van toeslagen op de schop moet en de toeslagen beter moeten worden gericht op de gevallen waarin inkomensondersteuning echt nodig is. Intrigerende conclusie. Ook de Commissie Van Dijkhuizen kwam reeds in 2013 met het eindrapport "Naar een activerender belastingstelsel" met kritiek op —en allerlei aanbevelingen voor — de inkomstenbelasting én toeslagen. Het huidige, inmiddels demissionaire kabinet heeft daar nauwelijks iets mee gedaan.
Laten we hopen dat de nieuw te vormen regering de aanbevelingen van deze wetenschappers wel serieus neemt en zich niet (meer) laat beïnvloeden door allerlei lobbyende instanties. En laat hen vooral ook leren van de bestuurders van weleer die tot de conclusie kwamen dat het pamperen van minderbedeelden niet helpt bij de armoedebestrijding. Mogelijk komt dan het transparante en eenvoudig te begrijpen belastingstelsel tot stand waarop we al zo lang wachten.
Informatiesoort: Uitvergroot
Rubriek: Belastingrecht algemeen
8