Zonder vervangende regeling zullen concernreorganisaties niet langer fiscaal geruisloos kunnen plaatsvinden en zal over meerwaarden moeten worden afgerekend. Voor vermogensbestanddelen met een korte omloopsnelheid is dat niet zo erg. Stille reserves in voorraden grondstoffen, handelsgoederen en onderhanden werk zouden binnen afzienbare tijd toch al tot uitdrukking komen. Een fiscale faciliteit is dan niet zinvol.

Maar voor bedrijfsmiddelen met een lange looptijd is dat anders: machines, transportmiddelen, onroerende zaken en goodwill zijn langdurig aan een onderneming verbonden en een overdracht binnen concern onttrekt liquiditeit aan de (geconsolideerde) onderneming.

Reorganisaties kunnen dan nog uitsluitend fiscaal gefaciliteerd plaatsvinden binnen de strakke kaders van de bestaande fusie- en splitsingsfaciliteiten. Maar deze zijn beperkt in reikwijdte en kostbaar in de uitvoering. Belastingheffing zal bedrijfseconomisch gewenste herstructureringen belemmeren.

Het (demissionaire) kabinet is terughoudend om met een voorstel te komen voor een vervangende reorganisatiefaciliteit, omdat het vreest dat langs deze weg opnieuw een EU-rechtelijk risico wordt binnengehaald. Dit maakt het ontwerp van een nieuwe regeling beslist een uitdaging, maar niet onmogelijk.

We moeten immers niet vergeten dat we beschikken over een blauwdruk voor een reorganisatiefaciliteit die voldoet aan de EU-rechtelijke randvoorwaarden en waarmee we ruimschoots ervaring hebben opgedaan: de EU-fusierichtlijn. Ook de overdrachtsbelasting kent een faciliteit voor interne reorganisaties buiten het kader van een juridische fusie of splitsing. Dit is dus geen onbekend terrein.

Het vereist naar mijn mening niet heel veel creativiteit om de werkingssfeer van de huidige bedrijfsfusievrijstelling zodanig te verruimen dat daar ook de overdracht van individuele (duurzame) bedrijfsmiddelen en goodwill onder valt; daarbij hoeft zelfs niet vereist te zijn dat de verkrijger aandelen uitreikt. De standaardvoorwaarden en de antimisbruikbepaling vormen een waarborg dat de overdracht niet tot ongewenste fiscale effecten leidt en het aan de EU-rechtelijke randvoorwaarden voldoet.

Psychologen weten dat mensen (en dieren) bij stressvolle situaties drie opties hebben: bevriezen, vluchten en vechten. Het heeft er de schijn van dat de angst voor EU-rechtelijke risico’s de wetgever verlamt om na te denken over een reorganisatiefaciliteit: hij bevriest en vlucht. Ik verwacht van een wetgever dat hij vecht voor een reorganisatiefaciliteit. Er staat veel op het spel.