Inkomen en vermogen zijn niet alleen bepalend voor de verschuldigde belasting maar vormen ook een belangrijke factor voor inkomensafhankelijke regelingen. Voorbeelden zijn de zorgtoeslag en huurtoeslag. Een wijziging in het fiscale inkomensbegrip heeft direct impact op de hoogte van die toeslagen. Zo leidt het vervallen van een aftrekpost niet alleen tot een hogere belasting maar tevens tot lagere toeslagen.
Een voorbeeld daarvan is de in 2015 afgeschafte aftrek voor uitgaven levensonderhoud van kinderen. Veel gescheiden ouders zagen daarmee niet alleen hun aftrekpost vervallen, maar ook hun toeslag gereduceerd. Een effect dat tijdens de parlementaire behandeling nauwelijks in beeld kwam.
Drastischer is het nog waar het vermogen van invloed is op de toeslagen. Omdat de vermogenstoets een ‘alles-of-niets'-grens kent, kan een wijziging in het vermogensbegrip de hele toeslag laten verdwijnen. Bij de huurtoeslag zijn de belangen het grootst, het kan zomaar gaan om duizenden euro's per jaar. De vermogenstoets ligt bij de huurtoeslag op het niveau van de vrijstellingsgrens van box 3 (voor 2016 zou die zijn: € 21.437). Voor AOW'ers lag die vrijstellingsgrens t/m 2015 veelal een stuk hoger omdat zij – afhankelijk van hun inkomen – nog in aanmerking kwamen voor een ouderentoeslag (met daardoor een extra vrijstelling van max. € 28.236). Die ouderentoeslag is vanaf 2016 echter vervallen en daardoor kunnen veel AOW'ers plotseling hun hele huurtoeslag verliezen. Dat kreeg tijdens de Kamerbehandeling maar weinig aandacht. De Belastingdienst zou de betreffende groep ouderen in de loop van 2015 wel een brief hebben gestuurd.
Maar inmiddels is alles weer anders, en belangrijker: er komt ook geen brief meer. In de laatste dagen van 2015 is het kabinet gekomen met een novelle, waardoor de vrijstellingsgrens in box 3 alsnog voor iedereen met € 3000 is verhoogd. Hierdoor mogen de ouderen nu per 1 januari 2016 een vermogen hebben tot een vrijstellingsgrens van € 24.437. Wordt de grens net overschreden? Jammer, we zitten inmiddels in januari en er is dus niets meer aan te doen (de peildatum is al verlopen). Sterker: betrokkenen weten vermoedelijk van niets. Zij hebben in november een brief van de Belastingdienst ontvangen dat voortaan alles alleen nog maar digitaal gaat. Iedereen moet met DigiD zijn Berichtenbox op mijn.overheid.nl activeren om zijn berichten over de toeslagen te kunnen inzien. Dat lijkt vragen om problemen. Er zijn sowieso nog heel wat mensen – en vooral ouderen – zonder DigiD en zonder kennis van het communiceren via internet.
Oma, die het nog zo graag zelf wilde bijbenen en alert was op haar post, heeft nu alleen nog maar een brief, waaruit blijkt dat zij geen brieven meer krijgt. Als zij geen internettoegang heeft, kan zij zelf niets meer zien. Zij is geheel afhankelijk van kinderen of andere gemachtigden om haar digitale post te beheren. En de financiële afwikkeling blijft vermoedelijk gewoon doorlopen; de huurtoeslag wordt gestort, maar waarop is het gebaseerd? Normaal zou dit wellicht zonder problemen verlopen, omdat er bij de ouderen maar weinig verandert in inkomen en vermogen. Maar nu is er de samenloop met het vervallen van de ouderentoeslag. Een slechte timing.
Informatiesoort: Uitvergroot
9