Reden is de mogelijke verboden staatssteun, meer specifiek de fiscale-eenheidsregeling in de BIK (zie de brief van de Staatssecretaris van Financiën van 28 mei 2021, 2021-0000102544). Het kabinet wilde de BIK toekennen op fiscale-eenheidsniveau. Voordeel hiervan is dat het binnen een fiscale eenheid – voor de VPB overigens en niet voor de BTW – niet uitmaakt welke vennootschap de loonkosten heeft en welke vennootschap de voor de BIK kwalificerende investeringen verricht.

Door aan te sluiten bij de fiscale eenheid voor de VPB hoopte het kabinet daarmee tevens investeringen door buitenlandse dochtervennootschappen buiten de deur te houden. De bedoeling was immers nadrukkelijk om alleen investeringen in Nederlandse bedrijfsmiddelen te stimuleren. Aangezien dit mogelijk verboden staatssteun zou kunnen opleveren, is de BIK per 1 januari 2021 wel in werking getreden maar is de fiscale-eenheidsregeling daarbij 'on hold' gezet, in afwachting van het standpunt van de Europese Commissie.

Blijkens genoemde brief is het kabinet inmiddels uit informeel overleg gebleken dat de Europese Commissie een serieus risico ziet op verboden staatssteun. Daaruit heeft het kabinet de conclusie getrokken de BIK definitief in te trekken. Aangezien met de BIK het substantiële bedrag van € 4 mrd. is gemoeid, een bedrag dat het bedrijfsleven door lastenverzwaringen deels zelf heeft opgebracht, kiest het kabinet er nu voor om de algemene AWf-premie te verlagen, zo mogelijk per 1 augustus a.s.

Als objectieve buitenstaander sta ik met verbazing naar deze gang van zaken te kijken. Het kan toch geen verrassing zijn dat een regeling optuigen die alleen Nederlandse investeringen stimuleert, in strijd is met het EU-recht? Als je dat niet door hebt als Staatssecretaris van Financiën, heb je de afgelopen jaren echt onder een steen gelegen. Juist de fiscale-eenheidsregeling in de VPB is EU-rechtelijk kwetsbaar gebleken. De spoedreparatie fiscale eenheid ligt ons immers nog vers in het geheugen. Dan kan en mag het geen verbazing wekken dat het beperken van de regeling tot (Nederlandse) fiscale eenheden wel eens in strijd zou kunnen zijn met het EU-recht. En nieuw kan dit voor het kabinet ook niet zijn, want EU-rechtdeskundigen hadden hiervoor het afgelopen najaar tijdens het wetgevend proces al gewaarschuwd. Misschien toch eens wat vaker naar fiscale deskundigen luisteren?

Moeten we de intrekking van de BIK nu betreuren? Wat mij betreft geenszins. Fiscaal instrumentalisme is mij toch al een gruwel en de BIK al helemaal. De fiscale stimulans die ervan uitging, was minimaal en tegen (relatief) hoge uitvoeringskosten. Verlaging van de AWf-premie die alle bedrijven met personeel in dienst toch al betalen, heeft die uitvoeringskosten niet. En voordeel van de nu gekozen algemene verlaging van de AWf-premie is dat nu ook bedrijven die niet VPB-plichtig zijn maar wel (omvangrijke) loonheffingen afdragen, zoals bijvoorbeeld zorg- en onderwijsinstellingen, nu ook profiteren. En dit geldt ook voor de woningcorporaties, want die vielen ook uit de BIK-boot. Daarnaast blijven ook IB-ondernemers profiteren van de maatregel, een vurige wens van de Tweede Kamer. Men kan zich zelfs afvragen waarom niet eerder was bedacht om die € 4 mrd. van de VPB-tariefsverlaging in te zetten voor een verlaging van de AWf-premie. De BIK is dood, lange leve de AWf-premie!