Die laatste is in Nederland strikter ingevuld dan de richtlijn voorschrijft. In Nederland werd invoering van een vermogensaftrek vaker onderzocht, maar vrijwel steeds afgewezen (afgezien van 1981 tot 1988). Meest recent nog eind 2021 (V-N 2021/43.11): ofschoon invoering wenselijk zou kunnen zijn, zou internationaal of multilateraal handelen de voorkeur verdienen.

De Europese Commissie (EC) stelde op 11 mei 2022 een richtlijn voor die als doel heeft de ongelijke fiscale behandeling tussen eigen en vreemd vermogen te verminderen (‘DEBRA’, zie V-N 2022/29.11), door een vermogensaftrek en een renteaftrekbeperking, beide per 1 januari 2024. De vermogensaftrek wordt gebaseerd op de toename van het eigen vermogen (over het jaar) en een fictieve rente. De fictieve rente bestaat uit twee componenten: een risicovrije rentevoet (recent 1,5%) plus een risicopremie. De risicopremie wordt in het algemeen vastgesteld op 1%, maar op 1,5% voor het mkb. De aftrek kan tien jaar in aanmerking worden genomen maar is beperkt tot 30% van de EBITDA, dezelfde norm als volgt uit ATAD1. De aftrek mag ook niet tot verlies leiden. Voor aftrek die door deze twee beperkingen niet in aanmerking kan worden genomen, komen voortwentelingsregels met verschillende termijnen (vijf jaar respectievelijk onbeperkt). De EC stelt dat lidstaten maatregelen moeten nemen om vermogensaftrek in ongewenste situaties te voorkomen.

Daarnaast stelt de EC voor om een generieke renteaftrekbeperking te introduceren: 85% van de per saldo verschuldigde renten is aftrekbaar en 15% dus niet. Deze renteaftrekbeperking vindt eerst toepassing en daarna de earningsstripping-maatregel van ATAD1.

Het richtlijnvoorstel bevat een combinatie van zoet en zuur voor belastingplichtigen, zoet in de vorm van een vermogensaftrek en zuur in de vorm van een algemene definitieve renteaftrekbeperking. De vermogensaftrek wordt slechts over de vermogenstoename berekend en is in tijd en in hoogte en omvang beperkt. Het is daarmee de vraag of het bedrijfsleven het zoet niet erg tegenvalt. Voor lidstaten betekent het voorstel zuur en zoet in de vorm van budgettaire derving door de vermogensaftrek en budgettaire opbrengst door de renteaftrekbeperking.

Nederland leek mogelijk positief vanwege het multilaterale initiatief. Het recente BNC Fiche is terecht veel gematigder. Positief over het doel en de gecoördineerde aanpak, maar negatief over de invoeringsdatum en de complexiteit. Het BNC Fiche merkt verder op dat voor Nederland de budgettaire opbrengst relatief gering zal zijn door reeds getroffen strenge renteaftrekbeperkingen en de budgettaire last onvoorspelbaar is. Voor belastingplichtigen en Belastingdienst als meest bezwaarlijk noemt het Fiche echter de toegevoegde complexiteit aan de toch al complexe wetgeving. Die bezwaren zien op de uitvoerbaarheid en dat zit onder meer in onduidelijkheden in begripsbepalingen, de flankerende maatregelen die tegen misbruik moeten worden genomen, de complexiteit van de voortwenteling(en), de samenloop met andere regelingen, het onderscheiden van het mkb, de uitvoeringslasten en de snelle invoering. Dat zijn allemaal terechte punten. Het voorstel zal eerst moeten worden aangepast, voordat het uitvoerbaar is. Als dat voor het bedrijfsleven maar niet betekent dat het (matige) zoet nog verder wordt versoberd. Hoe dan ook zal uitstel nodig zijn.

Vooralsnog dus geen sterke prikkel voor eigen vermogen. Met het voorstel geeft de EC (verdere) invulling op EU-niveau aan de aftrekbaarheid of niet-aftrekbaarheid van vergoedingen op eigen en vreemd vermogen. Dat roept de vraag op in hoeverre andere aftrekbeperkingen zouden moeten worden opgeschoond. Anders gezegd, als de richtlijnen steeds meer bepalen welke rente niet aftrekbaar is, moet dan de overige rente niet gewoon aftrekbaar zijn?