“De mens leert van de geschiedenis dat de mens niets leert van de geschiedenis” is een citaat van de Duitse filosoof Georg Wilhelm Hegel (1770-1831). Hoewel dit getuigt van een vrij negatief mensbeeld en uitgaat van een zeer beperkt lerend vermogen van de mensheid, zijn er helaas talloze voorbeelden te noemen die de juistheid van deze stelling bevestigen.
Bij mij kwam dit citaat op toen ik de Kamerbrief van 22 november 2024 las van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, waarin hij de Tweede Kamer informeert dat het wetsvoorstel Basisverzekering arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (BAZ) op zijn vroegst in het derde kwartaal van 2025 bij de Tweede Kamer ingediend zal worden. Reden hiervoor is dat uit de 2260 reacties op de internetconsultatie en de gevraagde uitvoeringstoetsen en adviezen blijkt dat er aanpassingen in het wetsvoorstel nodig zijn.
Volgens het UWV is invoering niet eerder mogelijk dan per 2030; volgens de Belastingdienst is invoering helemaal niet mogelijk. Dat het invoeren van een verplichte verzekering voor zelfstandigen geen geringe ambitie is moge duidelijk zijn. De uitvoeringstoetsen die de minister heeft laten uitvoeren door de Belastingdienst en het UWV signaleren drie kernproblemen in het huidige voorstel. Het eerste is de grondslag ‘winst uit onderneming’. Die wordt gebruikt voor het vaststellen van de premieplicht, het berekenen van de premie en het vaststellen van de uitkering. Omdat het vaststellen van die grondslag soms enkele jaren duurt (een definitieve aanslag wordt vaak pas enkele jaren na het jaar waarin de inkomsten zijn genoten vastgesteld), leidt dit tot te veel en te lange onzekerheid. Een wat mij betreft zeer terechte zorg. Het tweede kernprobleem ziet op capaciteit. Omdat tot 2028 45% (!) van de medewerkers van de Belastingdienst met pensioen gaat, is het beroep dat dit voorstel doet op schaarse capaciteit niet werkbaar. Dit argument valt bij mij in de categorie ‘computer says no’. Als signaal waardevol, want wellicht kan het allemaal efficiënter, maar hopelijk niet doorslaggevend.
Een derde probleem is dat de uitvoering van het huidige voorstel complex is. Dat heeft vooral te maken met de mogelijkheid dat iemand het ene jaar winst geniet en het volgende jaar resultaat of loon. Wisselingen in verzekeringsplicht dus, waarbij ook nog een rol speelt dat er een opt-out is opgenomen in het voorstel voor gevallen waarin een private verzekering is afgesloten. Ik kan mij goed voorstellen dat de minister aangeeft minimaal negen maanden nodig te hebben om deze feedback te verwerken. Je gaat je bijna afvragen of het invoeren van die verplichte verzekering wel zo’n goed idee is. Dat brengt mij terug bij het lerend vermogen van de mens en wat de geschiedenis ons daarover leert: we hebben dit eerder geprobeerd. De oudere of – aardiger geformuleerd – meer ervaren lezer herinnert zich wellicht de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen. Die is in 1998 ingevoerd en in 2004 alweer afgeschaft. Dat deze wet maar een kort bestaan was beschoren is niet zonder reden … Misschien goed als de minister zich ook nog even in de geschiedenis van deze wet verdiept. Wellicht leidt dat tot nieuwe inzichten.
Informatiesoort: Uitvergroot
