Het met ingang van 2017 gewijzigde box 3-stelsel is als gevolg van het inmiddels welbekende Kerstarrest (HR 24 december 2021, ECLI:NL:HR:2021:1963, BNB 2022/27, V-N 2022/2.3) definitief over haar fiscale houdbaarheidsdatum heen, terwijl ook het rechtsherstellende en overbruggende box 3-stelsel (de forfaitaire spaarvariant) momenteel de fiscale gemoederen flink bezighoudt. Laatstgenoemd stelsel drijft namelijk evenzeer op een veronderstelde vermogensmix, het forfaitaire rendementspercentage van de daarbinnen onderscheiden categorie ‘overige bezittingen’ is gedateerd hoog, en kan in combinatie met bijvoorbeeld de actualisering (lees versobering) van de leegwaarderatio leiden tot belastingheffing die nogal schuurt met de realiteit. Daarenboven roept het voorgestelde rechtsherstellende en overbruggende box 3-stelsel vragen op, waaraan voorheen in de praktijk (veel) minder belang werd gehecht.

Een van die vragen betreft de wijze waarop participaties in besloten beleggings-cv’s in box 3 dienen te worden verantwoord. Dergelijke beleggings-cv’s zijn fiscaal transparant voor de IB en VPB. Onder de oude box 3-systematiek maakte het veelal niet of nauwelijks verschil hoe participaties in dergelijke cv’s in de aangifte IB werden verantwoord: de participatie(s) als zodanig of de afzonderlijke bezittingen en schulden van de cv naar rato van het aandeel van de commandiet daarin (dit laatste kan overigens nog knap lastig zijn), het voordeel uit sparen en beleggen bleef (nagenoeg) onveranderd. Onder het voorgestelde rechtsherstellende en overbruggende box 3-stelsel verandert dat. De daarbinnen onderscheiden ‘overige bezittingen’ en ‘schulden’ worden immers tegen verschillende forfaitaire rendementspercentages vergolden (van 5,53% respectievelijk 2,46% (voorlopig percentage) in 2022). Afhankelijk van de verwerking – de participatie in de cv als zodanig of het aandeel in de afzonderlijke bezittingen en schulden – betekent dit dat het aandeel in de schulden van de cv het forfaitaire voordeel uit sparen en beleggen van een belegger meer of minder drukt. Voer voor discussie dus tussen belastingplichtigen en de Belastingdienst. Inzet daarbij is de vraag of fiscale transparantie noopt tot het afzonderlijk verantwoorden van het aandeel in de bezittingen en schulden van zo’n cv? Naar mijn idee niet, ondanks het transparante karakter van een besloten cv.

Om te beginnen, is het in het handelsverkeer volstrekt aanvaard om participaties in een besloten beleggings-cv als een zelfstandig vermogensbestanddeel te beschouwen (zie daartoe een willekeurige prospectus van een beleggings-cv). Daar komt bij dat een commandiet nooit meer kwijt kan raken dan zijn inleg (art. 20 lid 3 WvK). Het ‘ontrafelen’ van zijn participatie zou dat miskennen. Voorts heeft de Staatssecretaris van Financiën in het verleden al eens goedgekeurd (zie het inmiddels vervallen Besluit van 31 oktober 2005, CPP2005/1272M, V-N 2005/54.8) dat participaties in vastgoedfondsen als zodanig in box 3 moesten worden gewaardeerd. In haar ‘Vragen en antwoorden over inkomen uit sparen en beleggen 2021’ draagt de Belastingdienst die benadering overigens nog steeds uit. Een en ander pleit eveneens tegen dat ontrafelen van een cv-participatie. Ook het op de Wet IB 1964 betrekking hebbende arrest HR 26 januari 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ6944, BNB 2007/174 noopt daartoe niet. Rechtstreekse toerekening van besloten cv-inkomsten betekent nog niet dat (ook) de participatie daarin dient te worden ontrafeld. Tot slot kan worden gewezen op art. 5.19 lid 2 Wet IB 2001. Deze bepaling schrijft voor dat bezittingen en schulden die in het economische verkeer als eenheid plegen te worden beschouwd, als eenheid moeten worden gewaardeerd. Mij dunkt dat dit nog meer opgaat voor bezittingen en schulden die contractueel zijn samengebald in een en dezelfde (transparante) entiteit, waarmee een bepaald doel wordt nagestreefd. Dit verband negeren en een cv-participatie ontrafelen vanwege het transparante karakter van een cv zou de realiteit (te veel) geweld aan doen. Toch al een gevoelig punt als gaat om inkomstenbelastingheffing over vermogensinkomsten.