In het geval van de heer Van Goch, over wie het in het krantenartikel van 25 november 2023 ging, zou het recht "te vroeg hebben gesproken", nu de raadsheren van Hof Den Haag voorafgaand aan de zitting al een conceptarrest gereed hadden. "Het kan toch niet zo zijn dat rechters niet onbevangen naar een zaak kijken?", is de teneur van het artikel. C’est le ton qui fait la musique en het is kwalijk dat in dit artikel niet de juiste snaar wordt geraakt. Eerder presenteerde dezelfde krant het verhaal van een oud-rechter ("Is de rechtspraak een koekjesfabriek?) over beslissingen die van de lopende band zouden rollen en rechters die blind zouden varen op het werk van de ondersteuning.

Het is pijnlijk dat de rechtspraak ervan wordt beticht zich schuldig te maken aan het produceren van smakeloze en te vroeg gebakken koekjes, maar het is bovenal onverstandig om angst voor vooringenomen en onzorgvuldige rechtspraak aan te wakkeren. Elke zaak staat vanzelfsprekend op zichzelf en niemand moet zich foutloos wanen, maar de bangmakerij is onterecht.

Nieuw geworven rechters moeten zich aan het begin van hun opleiding verdiepen in het concept van procedurele rechtvaardigheid aan de hand van teksten van vooraanstaande onderzoekers op dit gebied, zoals Van der Linden en Verschoof. En bij de beoordeling van hun werk als rechter in de praktijk is procedurele rechtvaardigheid een van de belangrijkste criteria. De rechtspraak heeft dus de volle aandacht voor de beleving van het proces door de rechtzoekende.

Waar procedurele rechtvaardigheid ziet op de beleving van de procedure, ziet distributieve rechtvaardigheid op de beleving van de uitkomst ervan. Een goede beleving van de procedurele rechtvaardigheid resulteert in een positiever beeld van de rechtspraak en leidt tot betere naleving en acceptatie van de uitkomst van een proces. Dit zijn voor rechters natuurlijk bij uitstek goede redenen om in te zetten op procedurele rechtvaardigheid. Maar bovenal zie ik een intrinsieke en oprechte verbondenheid met het thema: het is voor velen het wezen van hun ambt. In dat licht is het des te schrijnender dat het niet altijd lukt om rechtzoekenden het gevoel te geven dat ze worden gehoord.

Met hand in eigen boezem is de oplossingsrichting mogelijk gelegen in het bieden van transparantie over het rechterschap in de tijd van nu. Kampend met het grote personeelstekort en in acht genomen het feit dat de rechtzoekende tijdig wil worden geholpen, is het (bijvoorbeeld in het "schriftelijke" belastingrecht) effectief om al tijdens de voorbereiding van een zitting aan een conceptuitspraak te werken. Een speculaasje kan ook in een voorverwarmde oven nog gerust van vorm veranderen.