"All companies, big or small, multinational or not, should pay their fair share of tax." Spierballentaal uit 2015 uit de mond van de Eurocommissaris voor Mededinging. Want sinds wanneer bepaalt de DG Mededinging wat fair is en wat niet? Gaan de EU-lidstaten daar zelf niet over? Volgens de Europese Commissie (EC) in ieder geval niet.
Sinds 2013 beoordeelt de EC individuele belastingrulings (o.a. Starbucks, Apple, Amazon) en ruling regimes in het licht van de Europese staatssteunbepalingen. Daarbij stelt de EC in sommige gevallen haar eigen normen in de plaats van nationaalrechtelijke uitgangspunten. Vanuit juridisch perspectief valt daar wel wat op af te dingen. De EC heeft echter de publieke opinie mee. Want natuurlijk dient elk bedrijf zijn fair share te betalen. En zo sluit de EC inmiddels de ene na de andere zaak af met vrijwel steeds dezelfde beslissing: onrechtmatige staatssteun. Een persbericht dat de zaak versimpeld weergeeft en de publieke opinievorming doet de rest. Naming and shaming. Dat de beslissingen nog door de Europese rechter moeten worden getoetst lijkt bijzaak.
Kort geleden kreeg de EC echter het deksel op de neus. Het Gerecht boog zich voor het eerst over een van deze zaken en vernietigde de EC beslissing. Vrij vertaald: de EC heeft een vormfout gemaakt. In plaats van de Belgische regeling als zodanig aan de staatssteunbepalingen te toetsen, had de EC de desbetreffende individuele Belgische rulings moeten toetsen. Pijnlijk voor de EC, omdat zij dit had kunnen voorkomen door in haar onderzoek voor beide ankers te gaan liggen. En ook qua beeldvorming is de uitspraak slecht nieuws voor de EC. Want zie, bij de eerste de beste toetsing door de Europese rechter wordt de EC al teruggefloten.
Dreigt de EC haar hand te overspelen? Wat de andere lopende zaken betreft in ieder geval niet. Het arrest van het Gerecht zegt daar niets over, simpelweg omdat een inhoudelijke toetsing achterwege is gebleven. Wat de Belgische zaak betreft, zou dat genuanceerder kunnen liggen. De EC zal vermoedelijk in beroep gaan bij het Hof van Justitie EU. Maar er is volgens mij een goede kans dat het Hof er hetzelfde tegenaan kijkt. En in dat geval is de EC weer terug bij af. Op zich is er geen geschreven regel die verbiedt dat de EC alsnog vele tientallen onderzoeken opent of eventueel hervat, maar dan nu gericht tegen de individuele rulings. Een stuk gecompliceerder wordt het allemaal wel. En het zou zo maar kunnen dat de te vorderen belastingbedragen in sommige gevallen opeens herberekend moeten worden. Netjes is dat niet. Willekeur dreigt zodra de EC een deel van de vele Belgische rulings vanwege capaciteitsgebrek zou laten voor wat het is. En door de fout van de EC weten de belanghebbenden pas veel later dan verwacht waar zij aan toe zijn.
Toegegeven, het is nog niet zo ver, maar de vraag doemt op, of de power play van de EC op een bepaald moment zijn grens zou moeten vinden in een beginsel van fair play. Daar is wel wat voor te zeggen. Want hoe geloofwaardig is het morele appel op fair share als de EC het zelf, als het erop aankomt, met fair play ook niet zo nauw zou nemen?
Informatiesoort: Uitvergroot
Rubriek: Europees belastingrecht, Internationaal belastingrecht