De voorgestelde wijziging kreeg een lauw onthaal in het parlement dat kritiek had op de hoge uitvoeringslasten en de generieke werking. De behandeling van het wetsvoorstel is daarom opgeschort om het kabinet tijd te geven voor aanpassingen. “Rond de carnavalstijd krijgt u van mij een verrassing”, zo omschreef de Staatssecretaris van Financiën tijdpad en doelstelling.

Aanvankelijk maakte de voorgestelde wijziging onderdeel uit van het wetsvoorstel Belastingplan 2022, maar het kabinet volgde het advies van de Raad van State en bracht het onder in een zelfstandig voorstel. Dat was een juiste beslissing. Het voorkwam dat het voorstel onnodig in de hogedrukpan van de jaarlijkse wetgevingscyclus terecht zou zijn gekomen. Nu is er tijd en ruimte voor een heroverweging. De Tweede Kamer wil de doelgroep beperken tot mkb-werkgevers. In het huidige voorstel is uitstel van heffing de standaard als de aandelen nog niet verhandelbaar zijn en moet een schriftelijke keuze worden uitgebracht als men heffing bij uitoefening prefereert (i.e. voortzetting van het huidige regime). Dit keuzesysteem wordt naar mijn mening beter omgekeerd, want dan wordt de uitvoeringslast neergelegd bij werkgevers die met dit voorstel worden bediend, zonder anderen ermee lastig te vallen.

Maar de heroverweging gaat bij voorkeur nog een stap verder. Wat met ‘verhandelbaar worden’ precies wordt bedoeld, werd pas laat duidelijk tijdens het wetgevingsoverleg. Het kabinet doelt hiermee niet op de feitelijke verhandelbaarheid van het aandeel (liquiditeit), maar op het vervallen van wettelijke, statutaire of contractuele belemmeringen, waardoor het aandeel in juridische zin verhandelbaar wordt. Het praktische nut van de wetswijziging is daarmee zeer beperkt. Feitelijk kan nu al, zonder de wetswijziging, méér worden bereikt door de uitoefening van de optie uit te stellen, totdat de aandelen in juridische én feitelijke zin verhandelbaar zijn geworden.

Om dezelfde reden zou de keuze voor uitstel van belastingheffing in het wetsvoorstel beter kunnen worden verschoven naar het vervreemdingsmoment van de aandelen. De redenen die het kabinet hiertegen heeft aangevoerd – uitvoeringstechnische problemen alsmede risico op langdurig uitstel van heffing en oneigenlijk gebruik – overtuigen niet. Binnen het lucratiefbelangregime is belastingheffing bij vervreemding van de aandelen de standaard en niet problematisch. Het diffuse begrip ‘verhandelbaar worden’ kan alsdan weg, net als de ministeriële regeling met een fictiebepaling over verhandelbaarheid. Maar bovenal, ook dit resultaat is reeds onder huidig recht bereikbaar en gangbare praktijk. Opties plegen te worden uitgeoefend op het moment dat een werknemer zijn voordeel wil realiseren en dat doet hij door de aandelen te verkopen.

Het illustreert dat het wetsvoorstel, ook na aanpassing, weinig tot niets toevoegt, behalve complicaties in de uitvoering. Laat uitstel afstel worden. En daarna terug naar de tekentafel voor een nieuw voorstel. Personeelsbrede aandelen- en optieregelingen zijn fiscaal momenteel ronduit onaantrekkelijk. Het kabinet zou kunnen kijken naar de faciliteiten die het VK biedt, met gemaximeerde vrijstellingen, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan (SAYE, SIP, CSOP). In Nederland hadden we zo’n 20 jaar geleden binnen het kader van bedrijfsparen een soortgelijke faciliteit voor aandelen en/of opties: de werkgever betaalde 15% eindheffing in de loonbelasting, voor de werknemer gold een vrijstelling. Onder het huidige regime betaalt de werkgever al door de niet-aftrekbaarheid in de winstsfeer, waar niets tegenover staat. Bij de ambitie van het kabinet de concurrentiepositie van Nederlandse werkgevers te verbeteren hoort een ander wetsvoorstel dan het voorliggende. Put your money where your mouth is.