De afgelopen maanden heeft het C-woord politiek Den Haag in zijn greep gehouden. En terecht. Niet alleen om de gevolgen die de corona-crisis voor de volksgezondheid en de medische sector heeft, maar ook omdat een plotseling tot stilstand komende economie zo goed en zo kwaad als dat kon, draaiend moest worden gehouden. De manier waarop en vooral de snelheid waarmee dat is aangepakt, verdienen wat mij betreft respect. Nu de eerste aanvalsgolf van het virus is afgeslagen, ontstaat weer meer aandacht voor andere onderwerpen. De eerste kandidaat-lijsttrekkers voor de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021 melden zich bijvoorbeeld. Dit betekent dat er ook moet worden nagedacht over een verkiezingsprogramma. En daar wil ik graag even bij stilstaan.

Er was een tijd waarin alleen al het H-woord opnemen in het verkiezingsprogramma, gelijk stond aan het bij voorbaat accepteren van een verkiezingsnederlaag. Morrelen aan de hypotheekrenteaftrek was onbespreekbaar. Ik hoop dat dit anno 2020 anders is. Het radicaal wijzigen van het eigenwoningregime in de inkomstenbelasting is namelijk hard nodig. De brij aan regelingen - bijleenregeling, villabelasting, Hillen-aftrek en de afbouw daarvan, aflossingseis, bijzondere regels bij echtscheiding en bij het tijdelijk verhuren van de eigen woning of een deel daarvan - maken het eigenwoningdossier tot een regeling die voor de gemiddelde belastingplichtige niet (meer) is te volgen en zelfs bij de fiscale professional regelmatig voor hoofdbrekens zorgt.

Voeg daarbij dat per 2031 moet worden beoordeeld of de 30-jaartermijn waarvoor recht op aftrek van hypotheekrente bestaat, is verstreken of niet, zonder dat de belastingplichtige of de fiscus aan dossiervorming heeft gedaan en de chaos is compleet.

Eind 2019 hebben Panteia en SEO evaluaties uitgebracht over de eigenwoningregeling. Bij het aanbieden aan de Tweede Kamer van deze evaluaties in december 2019 (V-N 2020/7.4) schrijft de Staatssecretaris van Financiën dat de huidige eigenwoningregeling op termijn niet goed houdbaar, controleerbaar, uitvoerbaar en handhaafbaar is. Zowel SEO als Panteia benadrukt bovendien het belang om te komen tot een consistent en duidelijk eindbeeld voor de fiscale behandeling van de eigen woning. Als daarbij wordt gevoegd dat het budgettaire belang van de eigenwoningregeling door de lage rentestand, het invoeren van de aflossingseis en het afschaffen van de Hillenaftrek terugloopt van € 5,5 mrd. nu naar € 2,4 mrd. op termijn, lijkt de tijd rijp voor een ingrijpende herziening.

Het huidige kabinet heeft bij de eerdergenoemde evaluatie al aangegeven dat die herziening door een volgend kabinet moet worden opgepakt. Ik zie daarom met spanning uit naar wat de verschillende politieke partijen hierover opnemen in hun verkiezingsprogramma. In het rapport ‘Bouwstenen voor een beter belastingstelsel’ (hoofdstuk 5 van onderdeel 6: Belasten van vermogen) kunnen politieke partijen daarvoor inspiratie opdoen en een keuze maken die past bij hun politieke overtuiging. Nog eens vier jaar niets doen, is geen optie, ook omdat de implementatie van een ingrijpende wijziging veel tijd zal kosten. Elke herziening begint met het schetsen van het eindbeeld. Tijd dus voor het V-woord: visie.