Wanneer u dit leest, is het Belastingplan 2016 nog niet aangenomen door de Eerste Kamer. De stemming erover is pas op dinsdag 22 december 2016. Heikel punt voor de Eerste Kamerleden betreft de lastenverlichting op arbeid van € 5 miljard.
Die levert structureel 35.000 banen op, zo heeft het CPB berekend. Deze mijns inziens verwaarloosbare toename van het aantal banen ten opzichte van de ermee op macroniveau gepaard gaande enorme kosten, laat al genoegzaam zien dat het stimuleren van arbeid door middel van belastingverlichting nauwelijks effectief is. De enige echte banenmotor zijn bedrijven, niet de overheid. Het enige wat een overheid vermag, is de omgevingsfactoren voor bedrijven zodanig optimaliseren dat ze werknemers aannemen. En een
loondoorbetalingsverplichting van twee jaar bij ziekte bijvoorbeeld helpt daarbij natuurlijk niet. Maar dat terzijde.
Mijn stelling is dat lastenverlichting op arbeid een zinloze verspilling van geld is. Het arbeidsaanbod is namelijk erg inelastisch, dat wil zeggen dat het nauwelijks reageert op fiscale prikkels. Iedereen die thans fulltime werkt, kan dit bevestigen. Stel dat we het toptarief in box 1 zouden verlagen naar, noem eens wat, 40%, zou dat dan betekenen dat mensen die thans fulltime werken, nog harder gaan werken? Dat zal fysiek simpelweg niet haalbaar zijn, wil men niet letterlijk over de kop gaan. En omgekeerd, stel dat het toptarief in box 1 zou worden verhoogd naar bijvoorbeeld 60%, zou dit dan betekenen dat fulltimers minder gaan werken? Een enkeling misschien maar toch zeker niet op grote schaal, verwacht ik. Want wat moet je anders doen? Zo er al een effect zal zijn, zal dit marginaal zijn dat op macroniveau zal uitmiddelen. Werken in het buitenland dan? Zal ook meevallen, denk ik, zo mobiel is arbeid – anders dan kapitaal – helemaal niet.
Ik bedenk dit niet, het CPB heeft dit uitgezocht (CPB Policy Brief ‘Moeders prikkelbaar' 2015/02). Het grootste deel van de fulltime werkende beroepsbevolking bestaat namelijk uit mannen. Die zullen fulltime blijven werken, ongeacht de belasting die ze daarover zijn verschuldigd, zo blijkt. En dat is in veel situaties misschien maar goed ook! Waar zit dan nog wel ruimte om door belastingverlichting meer mensen aan het werk te krijgen? Bij vrouwen, want die werken nog niet op zulke grote schaal fulltime als mannen. Maar die groep wordt allengs kleiner, zo constateert het CPB. Over een periode van 30 jaar is de arbeidselasticiteit van vrouwen (meer dan) gehalveerd. Ook vrouwen worden dus allengs minder gevoelig voor fiscale prikkels. Wie werken er dan nog vooral parttime, áls ze al werken? Dat zijn moeders met jonge opgroeiende kinderen. Nederlandse gezinnen zijn toch nog vaak traditioneel samengesteld, met een fulltime werkende man en een parttime werkende vrouw. Dit is geen seksistisch verhaal, nogmaals het CPB heeft het uitgezocht. En datzelfde CPB heeft uitgezocht dat verhoging van de arbeidskorting en van de inkomensafhankelijke combinatiekorting van alle maatregelen dan nog de meest effectieve is. Veel zoden aan de dijk zetten die echter ook niet. Maar dit is wel precies wat het kabinet doet in het Belastingplan 2016. Veel extra banen levert het dus niet op.
Kortom, stop dus met de stimulering van arbeid via de belastingen. Het kost klauwen met geld en het effect is verwaarloosbaar. En dan is het toch wel treurig te moeten constateren dat er politiek zoveel kabaal is gemaakt om maatregelen die nauwelijks nuttig effect hebben.
28
