De Hoge Raad komt terug van zijn arrest van 29 januari 1969: het omslagstelsel voor pensioenverplichtingen in eigen beheer is niet langer geoorloofd. Bij het omslagstelsel komen namelijk aangegane, juridisch afdwingbare verplichtingen tot het doen van pensioenbetalingen niet als kosten tot uitdrukking in de jaarlijkse winstbepalende balans.
Belanghebbende, X bv, heeft een pensioen toegezegd aan B, haar bestuurder en enige werknemer. Per 1 januari 2016 staat een bedrag open van € 666.946 aan nog te verrekenen verliezen uit 2007. Deze verliezen zijn te verrekenen tot uiterlijk 1 januari 2017. X bv besluit om met ingang van 2016 over te gaan naar het ‘omslagstelsel.’ In de fiscale winst- en verliesrekening 2016 neemt zij daarom onder de personeelskosten een bate van € 369.543 als negatieve pensioenlast. De inspecteur acht dit niet mogelijk en corrigeert de aangifte. In geschil is of X bv in 2016 het door haar tot dan toe gehanteerde pensioenstelsel (kapitaaldekkingsstelsel) mag wijzigen en mag overgaan op het omslagstelsel (kasstelsel). Niet in geschil is dat met de overgang naar een ander waarderingsstelsel geen incidenteel fiscaal voordeel wordt beoogd. Rechtbank Gelderland verklaart het beroep ongegrond. Hof Arnhem-Leeuwarden oordeelt dat het door X bv in 2016 ingevoerde omslagstelsel niet in strijd is met goed koopmansgebruik. De staatssecretaris gaat in cassatie.
De Hoge Raad komt terug van zijn arrest van 29 januari 1969 (nr. 16064, BNB 1969/80): het omslagstelsel voor pensioenverplichtingen in eigen beheer is niet langer geoorloofd. De Hoge Raad overweegt daarbij dat toepassing van het omslagstelsel er toe leidt dat door de ondernemer/werkgever aangegane, juridisch afdwingbare verplichtingen tot het doen van (toekomstige) pensioenbetalingen niet als kosten tot uitdrukking komen in de jaarlijkse winstbepalende balans. Dit is in strijd met het goed koopmansgebruik: het strookt niet alleen niet met het realiteitsbeginsel en het voorzichtigheidsbeginsel, maar ook niet met het matchingbeginsel. Ook merkt de Hoge Raad nog op dat toepassing van het omslagstelsel bij slechts één werknemer in feite betekent dat het kasstelsel wordt toegepast. Bij slechts één werknemer is omslag daarom niet mogelijk. Goed koopmansgebruik staat daarom niet langer toe om de passivering van aangegane, juridisch afdwingbare verplichtingen tot het (in de toekomst) betalen van pensioenuitkeringen achterwege te laten. De Hoge Raad bevestigt de uitspraak van de rechtbank.
Wetsartikelen:
Wet inkomstenbelasting 2001 3.29
Wet op de vennootschapsbelasting 1969 8
Instantie: Hoge Raad
Rubriek: Vennootschapsbelasting, Inkomstenbelasting
Editie: 26 februari
Informatiesoort: VN Vandaag